Ditët e fundit, presidentët Trump dhe Putin zhvilluan bisedën e tyre të parë zyrtare. Ata folën, sipas shkrimeve dhe deklaratave, me shumë respekt për palën kundërshtare. Kjo shkaktoi reagime të ndryshme, kryesisht në Perëndim. Sipas asaj që disponohet, në bisedë janë lënë të hapura disa pyetje.
Witkoff në vend të Kellogg
Para së gjithash, u përmend se ishte e nevojshme hapja e negociatave zyrtare për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë. Trump ka caktuar njerëzit që duhet të udhëheqin negociatat zyrtare në emër të SHBA. Këtu janë, ndër të tjera, Sekretari i Shtetit Marco Rubio, drejtori i CIA-s John Ratcliffe, Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Mike Waltz dhe, çuditërisht, Përfaqësuesi Special i Presidentit Stephen Witkoff. Witkoff supozohet të zëvendësojë gjeneralin Kellogg, i cili u bë përfaqësuesi i Trump për Ukrainën, por u përjashtua çuditërisht nga ky ekip negociator.
Arsyeja mund të jetë se në Rusi, sipas mediave ruse, ka një qëndrim shumë negativ ndaj tij. Ai konsiderohet pjesë e një strukture të lidhur me industrinë ushtarake, e cila mbron armatimin e mëtejshëm të Ukrainës. Kjo, natyrisht, nuk është konfirmuar, por besohet se është arsyeja kryesore.
Witkoff ishte së fundmi në Moskë si përfaqësues për Lindjen e Mesme, e cila i parapriu bisedës mes dy presidentëve. Arsyeja zyrtare ishte kthimi në SHBA i amerikanit Mark Vogel, i dënuar në Rusi, por duket qartë se kjo nuk ishte e vetmja temë e diskutimit.
Gatishmëria për të folur
Në çdo rast, presidenti Putin deklaroi se ishte gati të priste një delegacion amerikan në Moskë për negociata. Një ftesë i është dërguar edhe presidentit amerikan. Deklaratat nga të dyja palët tregojnë se ekziston një dëshirë për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë. Për më tepër, u përmend se presidenti i SHBA-ve avokoi për një ndërprerje të shpejtë të operacioneve ushtarake.
Kjo është në përputhje me atë që u njoftua në fushatën zgjedhore, por edhe në versione të ndryshme të dokumenteve non-paper, apo draft dokumenteve në të cilat SHBA këmbëngul për përfundimin e luftës, zgjedhjet në Ukrainë dhe nënshkrimin e një marrëveshjeje përfundimtare të paqes. Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov foli në komentin e tij për nevojën për të eliminuar “shkaqet rrënjësore” të luftës në Ukrainë – po kërkohet një garanci që Ukraina nuk do të anëtarësohet në NATO.
Duke anashkaluar Kievin
Deri më tani, deklaratat nga të dyja palët për bisedën kanë qenë shumë pozitive. Presidenti Trump foli me fjalë të zgjedhura për homologun e tij rus dhe e përshkroi bisedën në një mënyrë shumë grafike. Pas bisedës, ai tha se do të telefononte Presidentin e Ukrainës dhe do ta informonte për detajet.
Kjo bie ndesh me lutjen e Zelenskit, i cili vazhdimisht i ka bërë thirrje presidentit amerikan të flasë fillimisht me të dhe më pas me Putinin. Zelensky përmendi në publik se Trump e informoi atë për bisedën me Putinin. Një takim i partnerëve perëndimorë është planifikuar për sot në Mynih. Delegacioni amerikan do të drejtohet nga JD Vance, i cili konsiderohet mjaft i ashpër dhe jodiplomatik ndaj partnerëve evropianë.
Fjalimi i mprehtë i shefit të Pentagonit
Si hyrje për këtë, në Bruksel, i ashtuquajturi Grupi Ramstein filloi konferencën e tij, e para që nga zgjedhjet e fundit në SHBA. Kryesoi Ministri britanik i Mbrojtjes, por stuhia më e madhe u shkaktua nga prania e shefit të Pentagonit, Hegseth. Ai ishte mjaft i vendosur dhe i ashpër ndaj Ukrainës dhe partnerëve të saj perëndimorë. Ai tha se kthimi i Ukrainës në kufijtë e vitit 2014 ishte jorealist. Ai përmendi gjithashtu se nuk beson se anëtarësimi i Ukrainës në NATO është një rezultat real dhe se gjakderdhja duhet të përfundojë diplomatikisht.
Për më tepër, Hegseth tha me vendosmëri se SHBA në asnjë rrethanë nuk do të dërgonte trupa për të marrë pjesë në një mision paqeruajtës në Ukrainë dhe se, nëse forcat paqeruajtëse dërgohen në Ukrainë, ato nuk duhet të jenë nën kujdesin e NATO-s. Kjo do të thotë se nëse Federata Ruse sulmon këto forca paqeruajtëse, neni 5 nuk do të aktivizohet.
U përmend se siguria evropiane duhet të jetë një domosdoshmëri për anëtarët evropianë të NATO-s dhe se SHBA-ja përballet me kërcënime në kufijtë e saj. SHBA, sipas Hegseth, nuk do të tolerojë më trajtim të pabarabartë brenda aleancës, që do të thotë se deklarata për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes në 5% të PBB-së u përsërit. Të gjitha këto deklarata janë konfirmim i mëtejshëm se SHBA-ja po kërkon të zhvendosë problemet e sigurisë së Evropës te anëtarët evropianë të NATO-s.
Shantazhi i Kievit
Ajo që bëri jehonë më të madhe ishte një lloj shantazhi nga Kievi. Sipas CNN, Hegseth e bëri të qartë se ndihma e ardhshme për Ukrainën mund të varet nga gatishmëria e saj për të marrë pjesë në negociatat me Rusinë. U përmend se SHBA do të vazhdonte të jepte atë që ishte urdhëruar nga ish-administrata, por se financimi i ardhshëm do të ishte pjesë e negociatave. Hegseth nuk do të marrë pjesë në negociata, por ai dha një qëndrim të qartë të administratës së re amerikane.
Negociatat së shpejti?
Ajo që tashmë është e qartë është se Trump arriti të merrte, të detyronte, marrëveshjen parimore të presidentëve të Ukrainës dhe Rusisë për të filluar negociatat. SHBA, bazuar në deklaratat e disponueshme publikisht, i ka ofruar Ukrainës marrëveshje të reja të garancisë së sigurisë, por Kievi duhet të pajtohet me një fund të shpejtë të luftës. Vendimi mund të merret qysh në Mynih në konferencën e lartpërmendur.
Se cilat do të jenë garancitë e sigurisë, mbetet për t’u parë. Është fare e sigurt se Ukraina nuk do të bëhet anëtare e NATO-s dhe as SHBA-ja nuk do të marrë pjesë me forcat e saj në misionin paqeruajtës. Ajo që mund të shpresojë Kievi është vazhdimi i furnizimit me armë, pjesëmarrja në disa operacione të përbashkëta (por jo në territorin ukrainas), trajnimi ushtarak, etj. Nuk është ajo që donte, por do ta ketë të vështirë ta refuzojë ofertën.
Sa i përket kushteve të përgjithshme të armëpushimit, në disa versione bazë ato me shumë gjasa do të përfshijnë një ndërprerje të menjëhershme të luftës dhe vendosjen e një armëpushimi përgjatë vijës së frontit. Kjo është lënë të kuptohet për një kohë shumë të gjatë dhe është e vështirë të besohet se hapi i parë do të jetë ndryshe. Kjo nuk do të thotë fundi i luftës. As Zelensky dhe as Putin nuk janë të kënaqur me këtë zgjidhje. Të dyja kanë kushtet e tyre, të cilat nuk përkojnë me vizionin e SHBA.
Edhe nëse Ukraina dhe Rusia bëjnë kompromis, duke rënë dakord të heqin dorë nga një pjesë e kushteve të tyre, problemi i Kurskut mbetet, të cilin Kievi e sheh si një pjesë territori që mund të tregtohet mirë. Për hir të sigurisë së brendshme, Moska duhet të mbetet e vendosur në këtë pikë. Është shumë e rrezikshme që Kremlini të bëjë diçka të tillë. Koncepti i shfaqjes së fuqisë dhe ruajtjes së sigurisë së brendshme nuk e lejon Rusinë të tregtojë në territorin e saj.
Në thelb, megjithëse Trump e ka futur veten në punën e një pajtuesi, ajo nuk do të shkojë aq mirë apo shpejt sa duket tani. Është evidente se ka një vullnet të caktuar nga të dyja palët e konfliktit për të ndalur luftën, dhe kjo është pozitive, por ka edhe probleme shumë të thella që do të duhet ende të zgjidhen. Gjithashtu, nëse negociatat nuk realizohen, ka shumë mundësi që konflikti të përshkallëzohet më tej.
