“Evropa ka nevojë për një industri më të integruar të mbrojtjes. Ne duhet të prodhojmë më mirë dhe të punojmë së bashku,” i tha Financial Times shefi belg i mbrojtjes Theo Francken, duke vënë në dukje se në peizazhin e fragmentuar evropian, çdo vend ndjek projektet e veta, duke rezultuar në seri porosish të vogla, kosto të larta mirëmbajtjeje dhe joefikasitet.
Sekretari amerikan i Mbrojtjes Pete Hegseth paralajmëroi javën e kaluar se prania ushtarake e vendit të tij në Evropë nuk do të zgjasë “përgjithmonë”, duke shkaktuar frikë në shumë kryeqytete rreth tërheqjes së mundshme të rreth 90,000 trupave dhe armëve amerikane të stacionuara në kontinent.
Francken tha se administrata Trump ka shërbyer si një thirrje zgjimi, me shpresën se “integrimi më i madh i kompanive të mbrojtjes dhe impianteve industriale” do të arrihet “në 12 muajt e ardhshëm”.
Evropa duhet të formojë deri në katër kompani “me të vërtetë të mëdha” të mbrojtjes, si Rheinmetall, Airbus dhe Thales. Kjo, tha ai, do të “përmirësonte cilësinë” dhe “zvogëlonte kostot” e armëve të prodhuara në kontinent.
Megjithatë, ministri belg theksoi mungesën e lidershipit midis krerëve të shteteve dhe qeverive evropiane për të inkurajuar projekte të tilla ambicioze. “Ne kemi nevojë për dikë që të thotë, ‘OK, djema, ne jemi në mut të thellë’,” tha Francken. “Ne kemi probleme të mëdha dhe duhet të bëjmë hapa vërtet të mëdhenj përpara”.
Projektet e përbashkëta evropiane nuk kanë qenë të suksesshme deri më tani, pjesërisht për shkak të këmbënguljes së secilit vend për të kontribuar në pjesë të produktit të përgjithshëm. “Vetëm përmendni një projekt evropian, një projekt të integruar që ishte i suksesshëm.”
“Ne duhet të ndalojmë çdo vend individual që të ketë ekipin e vet të inxhinierëve… duke u përpjekur për të arritur një kompromis,” tha ai, duke shtuar se procesi aktual duket se është sikur t’i vendosim të gjitha idetë “në një shishe, duke i tundur ato dhe pastaj marrim një helikopter ose një aeroplan. Nuk funksionon kështu.”
Fragmentimi i tregut, kostot e larta dhe cilësia më e ulët janë ndër arsyet kryesore pse qeveritë evropiane preferojnë të blejnë armë amerikane, tha ai. Këto të ardhura nga shitja e armëve mund të jenë një nxitje për SHBA-në për të vazhduar bashkëpunimin me Evropën. “Por aleatët evropianë duhet të bëjnë më shumë,” shtoi ai.
Belgjika, shtëpia e disa kompanive të armëve, duke përfshirë prodhuesin e armëve të zjarrit FN Herstal, po konsideron t’i bashkohet projektit të avionëve luftarakë franko-gjerman – një vendim do të merret deri në fund të vitit.
Francken tha se, pavarësisht përpjekjeve për konsolidim, kompanitë më të mëdha nuk duhet të “thithin çdo kompani të vetme” dhe se bizneset më të vogla duhet “të vazhdojnë të funksionojnë”.
Për të financuar rritjen e aftësive të mbrojtjes, Francken tha se ai mbështet propozimin e Komisionit Evropian për të lehtësuar rregullat fiskale për shpenzimet e mbrojtjes, për të lejuar shtetet anëtare të marrin më shumë borxhe.
“Ju mund të shihni se ne kemi nevojë për më shumë para tani për blerje më të mëdha dhe për të blerë shumë gjëra,” tha ai. Belgjika ka një nga nivelet më të larta të borxhit ndaj PBB-së në bllok – më shumë se 100 përqind, krahasuar me pragun e BE-së prej 60 përqind.
Francken tha se ai “nuk ishte vërtet” në favor të huamarrjes së përbashkët për të financuar mbrojtjen – një ide e promovuar nga Franca dhe të tjerët – por shtoi se mund të jetë pjesë e një kompromisi më të madh për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes në të ardhmen.
