“Rakija” turke ka ardhur edhe në gjuhën tonë për t’iu referuar të gjitha llojeve të pijeve alkoolike, ndonëse në vendlindjen e saj është një pije anise, e ngjashme me mastikën maqedonase. Rakia është e rrënjosur thellë në shoqërinë turke: njerëzit kalojnë orë të tëra “duke ngrënë” dhe duke pirë raki, poeti turk Orhan Veli Kanik ëndërron “të jetë një peshk në një shishe raki” në një poezi, madje ka edhe këngë pop që këndojnë për pijen. Po kështu, dihet se “babai i kombit” Kemal Atatürk e kishte shumë qejf të kapte një gotë, dhe jo vetëm si një deklaratë e thyerjes së traditës fetare të Islamit, sipas së cilës – teorikisht – alkooli është i ndaluar, shkruan Deutsche Welle .
Kohët e fundit mediat turke janë mbushur plot me lajme për helmimin nga alkooli, veçanërisht në qytetet e mëdha si Stambolli, Ankaraja dhe Izmiri, por edhe në destinacionet turistike. Që nga fillimi i vitit, të paktën 160 persona kanë vdekur nga helmimi, kryesisht nga pijet alkoolike të prodhuara ilegalisht. Sipas ministrit të Brendshëm turk, Ali Yerlikaya, deri në fund të shkurtit, 648,000 litra raki të prodhuar ilegalisht, si dhe vodka, uiski, xhin dhe pije të tjera alkoolike, ishin sekuestruar dhe më shumë se 500 persona ishin arrestuar.
Problemi është se shumë në Turqi janë kthyer në prodhimin e rakisë së tyre, sepse taksa për alkoolin është rritur në mënyrë drastike për të mbushur arkën e shtetit bosh kronikisht. Një shishe raki e zakonshme është bërë një luks për turqit: kushton rreth 35 euro, që është pothuajse tre herë më shumë se një shishe e tillë në Gjermani. Duke marrë parasysh që paga mesatare është rreth 570 euro, shumë të etur kanë kujtuar kazanin e vjetër të rakisë.
Metanol nga industria
Por ata nuk prodhojnë vetëm pije alkoolike për përdorim personal, por edhe për shitje dhe ushqim. Ministria e Jashtme gjermane madje lëshoi një paralajmërim për udhëtarët dhe turistët në Turqi që të shmangin përfundimisht çdo pije alkoolike nga një shishe tashmë e hapur ose ajo me një vulë të dëmtuar – në Turqi, ajo është blu-bruz mbi kapakun e shishes. Shoqatat turke po paralajmërojnë gjithashtu turistët që të qëndrojnë larg ofertave “all inclusive” që përfshijnë pije alkoolike, pasi ata pothuajse me siguri e ekspozojnë veten ndaj rreziqeve kërcënuese për jetën.
Problemi nuk është alkooli etilik, por metanoli. Praktikisht nuk dallohet në shije, veçanërisht në pijet pikante si raki, por pirja e saj çon në helmim, të vjella, madje edhe vdekje të mundshme. Mund të krijohet lehtësisht në distilimin e papërshtatshëm të pijeve alkoolike, por në Turqi nuk bëhet fjalë për mjeshtëri në prodhim, por për krim të pastër: metanoli konsiderohet një lëng industrial dhe nuk i nënshtrohet taksës së veçantë, ndaj përzihet qëllimisht në pijet alkoolike të prodhuara.
Presidenti kundër rakisë
Shumë në Turqi ende nuk mund të jetojnë pa një gotë: një nga bashkëbiseduesit tanë nga Izmiri pranon se nuk ka më mundësi të shkojë në një restorant dhe duke qenë se nuk u beson pijeve ilegale që mund t’i blejë “në të zezë”, ai ka vite që e bën rakinë e tij, madje ndonjëherë prodhon edhe verë. Sipas tij, Erdogan dhe qeveria e tij nuk duan vetëm të mbushin arkën e shtetit me këtë taksë, por është gjithashtu një formë represioni ndaj të gjithëve që regjimi nuk i konsideron “myslimanë të mirë”.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan i pëlqen të prezantohet si një “mysliman i devotshëm” dhe në fjalimet e tij ai shpesh këshillon turqit që në vend të rakisë të kërkojnë ayranin tipik turk të kosit. Por ekspertët paralajmërojnë gjithashtu se taksat – dhe aq më pak këshilla të tilla nga presidenti – nuk do t’i pengojnë kurrë banorët turq nga pirja e alkoolit, por do t’i ekspozojnë ata ndaj rreziqeve kërcënuese për jetën dhe ata po bëjnë thirrje për uljen e taksave të alkoolit.
Cagin Tan Eroglu vëren gjithashtu se edhe me çmime më të larta, konsumi i alkoolit në Turqi nuk është ulur ndjeshëm, ashtu si rregullorja që ndalon çdo reklamim të pijeve alkoolike mezi ka ndryshuar asgjë. Rakia dhe pijet alkoolike janë thellësisht të lidhura me zakonet e shoqërisë lokale, megjithëse vështirë se mund t’i besohet statistikave zyrtare që qytetarët turq pinë mesatarisht vetëm 2 litra pije alkoolike në vit. Askush nuk e di se sa është konsumuar raki dhe pije alkoolike “të vërteta shtëpiake”.
