Shkruan: Prof. Dr. Bejtush GAShI
Vizita e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s dhe Këshillit të NATO-s, Mark Rutte, në Bosnjë-Hercegovinë dhe Kosovë është një ngjarje e rëndësishme që pasqyron angazhimin e NATO-s për sigurinë dhe stabilitetin e rajonit të Ballkanit. Kjo vizitë ka një rëndësi strategjike të veçantë, duke përcjellë mesazhe të fuqishme për aktorët ndërkombëtarë dhe të brendshëm, sidomos në një periudhë të tensionuar globale, ku konflikte të ndryshme si Lufta Ukraina-Rusi, tensionet në Lindjen e Mesme, dhe sfidat e brendshme në Ballkan kërcënojnë sigurinë dhe stabilitetin rajonal. Këto sfida përfshijnë përpjekjet e Republikës Serbe të Bosnjës për shkëputje nga Bosnja dhe Hercegovina, si dhe çështjet e Kosovës, që mbeten të pa zgjidhura.
Në këtë kontekst, vizita e Rutte-s nuk është thjesht një akt diplomatik, por një mesazh i fuqishëm për ruajtjen e stabilitetit dhe mbrojtjen e integritetit territorial të shteteve të Ballkanit, duke përfshirë dy shtetet kyçe të rajonit, Bosnjë-Hercegovinën dhe Kosovën, të cilat janë përballur me sfida të mëdha politike dhe etnike. Kjo ngjarje thekson rëndësinë e një angazhimi të fortë nga ana e NATO-s, për të mbështetur aspiratat e këtyre shteteve për të ruajtur paqen dhe për të avancuar në integrimin e mëtejshëm në strukturat ndërkombëtare, duke pasur parasysh ndikimin e mundshëm të faktorëve të jashtëm, si Rusia dhe shtetet tjera me interes strategjik në rajon.
Rëndësia e vizitës për stabilitetin rajonal
Vizita e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s ndodhi në një periudhë të pasigurt globale dhe është një mesazh i fortë për çdo aktor që përpiqet të minojë sigurinë e Ballkanit. Ky angazhim është thelbësor për të parandaluar destabilizimin e rajonit, përmes përdorimit të luftës hibride dhe strategjive të ndikimit nga aktorë të jashtëm si Rusia, e cila ka një histori të përfshirjes në çështjet rajonale (Mearsheimer, 2014; NATO, 2023). Me rritjen e përhapjes së luftës hibride dhe përpjekjet për të shkaktuar ndasi etnike dhe politike, NATO ka përmendur vazhdimisht rëndësinë e ruajtjes së kufijve dhe të integritetit territorial të shteteve të pavarura në Ballkan, si Kosova dhe Bosnjë-Hercegovina (Anderson, 2018).
Në një kohë kur tensionet gjeopolitike janë në rritje dhe kur rajoni i Ballkanit është i ekspozuar ndaj ndikimeve të jashtme, ky angazhim i NATO-s ka një rëndësi të jashtëzakonshme. Vizita e Sekretarit të Përgjithshëm e përforcon angazhimin e Aleancës për të mbrojtur stabilitetin dhe për të siguruar një të ardhme paqësore për shtetet e Ballkanit, duke i mbështetur ato në rrugën e tyre të integrimit dhe zhvillimit të qëndrueshëm.
Për më tepër, përdorimi i luftës hibride dhe strategjive të destabilizimit nga aktorë të jashtëm si Rusia, ndihmon në kuptimin e natyrës së kompleksitetit të kërcënimeve të përballura nga shtetet e Ballkanit Perendimor. Ky fenomen përfshin veprime të tilla si dezinformimi, manipulimi politik, dhe mbështetje për grupe të ndryshme kriminale të cilat mund të shkaktojnë tensione dhe përçarje. NATO, duke qëndruar e angazhuar në këtë rajon, ofron mbështetje të rëndësishme për të luftuar këto kërcënime dhe për të ruajtur paqen dhe stabilitetin e rajonit.
Përveç kësaj, qëndrimi i fortë i NATO-s për ruajtjen e kufijve dhe integritetit territorial të shteteve të pavarura është një mesazh i qartë për ata që mund të tentojnë të rishikojnë statusi ne rajonit. Kosova dhe Bosnjë-Hercegovina, si dy shtete që ende përballen me sfida të mëdha në aspektin e integritetit të brendshëm dhe ndërkombëtar, kanë nevojë për mbështetje të vazhdueshme për të siguruar sovranitetin dhe integritetin e tyre. Ky angazhim nga NATO është një pasqyrë e qëndrueshmërisë dhe sigurisë që Aleanca ofron për të mbrojtur shtetet e Ballkanit Perëndimor dhe për të siguruar që ato të kenë mundësinë të zhvillohen në një mjedis të qëndrueshëm dhe të sigurt.
Angazhimi për paqen dhe normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë
Angazhimi i NATO-s për paqen dhe normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë ka marrë një dimension të shtuar në vitet e fundit, duke u thelluar si pasojë e situatës gjeopolitike të tensionuar në rajon. Pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës, NATO ka luajtur një rol kyç në stabilizimin e situatës, si përmes misionit të saj paqeruajtës, KFOR, ashtu edhe përmes mbështetjes për zhvillimin e institucioneve të Kosovës dhe përpjekjeve për të garantuar sigurinë dhe rendin.
Në këtë kontekst, angazhimi i NATO-s ka evoluar nga një rol mbikëqyrës dhe mbrojtës në një angazhim aktiv për promovimin e një procesi të qëndrueshëm dhe paqësor të normalizimit të marrëdhënieve ndërmjet dy shteteve të Ballkanit.
Një shembull konkret i këtij angazhimi të shtuar është mbështetja e NATO-s për dialogun e Brukselit, një proces i iniciuar nga Bashkimi Evropian dhe i mbështetur fuqishëm nga NATO, që ka për qëllim arritjen e një marrëveshjeje të qëndrueshme.
