Dy gra që ishin pjesë e një rrjeti spiun rus me bazë në Britaninë e Madhe janë identifikuar për herë të parë nga një hetim i BBC.
Shtetaset bullgare Cvetelina Gencheva dhe Cvetanka Doncheva morën pjesë në operacione të përparuara spiunimi kundër njerëzve të spiunuar nga telefoni.
Asnjëra nga gratë nuk iu përgjigj pyetjeve kur u kontaktua nga BBC.
Gjashtë bullgarë të tjerë janë në pritje të dënimit për rolet e tyre në spiunimin për Rusinë si pjesë e celulës.
Policia e përshkroi rrjetin si një operacion “shumë të sofistikuar” që kërcënonte jetë. Tre u deklaruan fajtorë, duke pranuar se e dinin se punonin për Rusinë, ndërsa tre të tjerë u dënuan këtë muaj pas një gjyqi në Old Bailey, pasi nuk arritën të bindin jurinë se nuk ishin pjesë e spiunazhit.
Celula drejtohej nga jashtë nga Jan Marsalek, me origjinë nga Austria, i cili ishte një drejtues biznesi në Gjermani që u kthye në pasuri e inteligjencës ruse. Objektivat e celulës përfshinin gazetarë që kanë hetuar spiunazhin rus.
Punonjësja misterioze e aeroportit
Gencheva, e cila jeton në Sofje, shfrytëzoi punën e saj në industrinë e linjave ajrore për të marrë detaje të fluturimeve private të njerëzve të shënjestruar nga qelia.
Spiunët i ndoqën njerëzit në avionë dhe rezervuan vendet pranë tyre, duke iu afruar aq shumë sa të shihnin se çfarë po bënin në celularët e tyre, madje në një fazë identifikuan një numër Pin për një telefon që i përkiste gazetarit Roman Dobrokhotov.
Gencheva ishte pjesë e një ekipi të dërguar në Berlin për të spiunuar z. Dobrokhotov dhe ajo ishte anëtare e grupeve të bisedave me tre nga të dënuarit për spiunazh në rastin e MB, udhëheqësi i celulës Orlin Roussev, Biser Dzhambazov dhe Katrin Ivanova, të cilat u përdorën për të koordinuar spiunimin.
Ajo dha detajet e fluturimit për gazetarin Christo Grozev dhe u ngarkua me mbledhjen e sa më shumë informacioneve të udhëtimit për një objektiv tjetër të celulë, opozitarin rus Kirill Kachur.
Gjatë gjyqit Old Bailey, punonjësja misterioze e linjës ajrore njihej si “Cvetka” ose “Sveti”.
BBC fillimisht e identifikoi Genchevan përmes profileve të saj në mediat sociale. Në Facebook, ajo kishte bashkëvepruar me Katrin Ivanova dhe Biser Dzhambazov.
Më pas zbuluan se ajo ishte punëtore linja ajrore.
Sipas profilit të saj në Linkedin, ajo ka mbajtur pozicione në shitjen e biletave për kompanitë e udhëtimit. Regjistrimet e kompanisë bullgare thonë se ajo është pronarja e vetme e International Aviation Consult.
Regjistrimet e ekranit të të dhënave të udhëtimit të gjetura në një hard disk që i përkiste udhëheqësit të grupit të spiunazhit, Roussev ishin nga softueri i industrisë ajrore të njohur si “Amadeus”.
Pasi hulumtimi i BBC-së identifikoi zonjën Gencheva, një burim konfirmoi për se ajo është e njohur në shërbimet bullgare të sigurisë si e lidhur me rrjetin e spiunazhit. Ajo nuk ka akuza të mëparshme për asnjë vepër penale.
Gruaja në Vjenë
Doncheva ndihmoi për spiunimin e gazetarit investigativ, Kristo Grozev në Vjenë, duke marrë një banesë përballë ku ai jetonte dhe duke përdorur një kamerë që merrte imazhe të shtëpisë së tij.
Ajo u pagua për të kryer një fushatë propagandistike kundër Ukrainës, e cila përfshinte vendosjen e afisheve në vende duke përfshirë memorialin e luftës sovjetike të Vjenës dhe kishte për qëllim t’i bënte mbështetësit e Ukrainës të dukeshin si neo-nazistë.
BBC e identifikoi zonjën Doncheva përmes profileve të saj në mediat sociale pasi gjyqi Old Bailey u vu në dije për një “Tsveti” që kishte punuar me celulën. Burime në Austri më pas konfirmuan identitetin e saj.
Në Vjenë, ajo takoi të paktën tre nga të dënuarit për spiunazh në rastin e Mbretërisë së Bashkuar, Vanya Gaberova, Biser Dzhambazov dhe Katrin Ivanova.
Zyrtarë të lartë austriakë, përfshirë kreun e Shërbimit Sekret Omar Haijawi-Pirchner, ishin në mesin e të përzgjedhurve për vëzhgim nga Doncheva, së bashku me gazetaren investigative austriake Anna Thalhammer, e cila ka shkruar disa artikuj për spiunazhin rus.
Doncheva, e cila ishte e papunë, u arrestua nga policia austriake në dhjetor.
Dokumentet e gjykatës të raportuara fillimisht nga revistat austriake Profil dhe Falter, dhe më vonë të parë nga BBC, zbulojnë se ajo “dyshohet fuqishëm se ka kryer krimin e inteligjencës sekrete në dëm të Austrisë”.
Ajo u tha hetuesve se kreu vëzhgim pasi u pyet nga shoqja e vjetër Vanya Gaberova, një nga gjashtë bullgarët në pritje të dënimit. Ajo shtoi se Gaberova i dha asaj një listë me emra, adresa dhe fotografi.
Fillimisht ajo i tha policisë se ishte mashtruar nga të tjerët, të cilët fillimisht i thanë se po kryenin një “projekt studentor” dhe më vonë se po punonin për Interpolin. Por hetuesit austriakë thonë se është “e pakuptimtë” që zonja Doncheva të besonte “histori” të tilla të dyshimta.
Dokumentet thonë se celula e inteligjencës në të cilën vepronte Doncheva kontrollohej përfundimisht nga Jan Marsalek nga Moska në emër të shërbimeve të inteligjencës ruse dhe se provat e sekuestruara nga hetuesit tregojnë se ajo ishte kontraktuar nga Marsalek dhe udhëheqësi i celulës në Mbretërinë e Bashkuar, Orlin Roussev.
Dokumentet thonë se Marsalek direktoi që Anna Thalhammer të vihej në shënjestër. Doncheva pranoi në polici se kishte fotografuar vendin e punës së gazetares së atëhershme dhe e shikonte atë nga një restorant aty pranë.
Thalhammer, tani redaktore e revistës austriake të lajmeve Profil, i tha BBC-së se për herë të parë iu tha nga policia se ishte spiunuar vitin e kaluar dhe tani ajo është e vetëdijshme se është vëzhguar për disa kohë.
“Ajo padyshim u ul para zyrës në një restorant shumë të bukur peshku. Unë e rekomandoj atë. Ajo u ankua se ishte shumë e shtrenjtë, se i duheshin më shumë para”, tha ajo.
Thalhammer tha se “ajo grua” ka spiunuar edhe disa “njerëz të rangut të lartë”.
Ajo tha se “Vjena është kryeqyteti i spiunëve”, por askush nuk është dënuar në qytet për spiunazh dhe “ligji është i favorshmëm për spiunët”.
“Jam e frustruar dhe sinqerisht jam edhe pak e frikësuar. Unë jetoj vetëm me vajzën time. Nuk është aq bukur të dish se shteti nuk kujdeset nëse dikush kërcënon gazetarët, politikanët apo dikë tjetër”, përfundoi ajo.
Një përdoruese e madhe e mediave sociale, Doncheva postoi një foto të saj në Facebook me një bluzë të Vladimir Putin në 2022 dhe 2023. Kur dikush komentoi se në Rusi një përqindje e madhe e grave duan të kenë fëmijën e Putinit, zonja Doncheva u përgjigj duke thënë jo vetëm në Rusi.
Doncheva mohoi të ishte ajo kur BBC iu afrua në një rrugë të Vjenës dhe nuk pranoi t’u përgjigjej pyetjeve.
Dy gratë punonin së bashku me gjashtë bullgarët që u dënuan për komplot për të spiunuar për Rusinë.
Një sasi prej gati 80,000 mesazhesh Telegram midis Roussev dhe kontrollorit të tij Marsalek u gjetën nga policia e Mbretërisë së Bashkuar.
Mesazhet zbuluan operacione të shumta të kryera nga celula e spiunazhit në vitet para shkurtit 2023, kur aktivitetet e tyre u ndërprenë nga policia.
Spiunët me bazë në Mbretërinë e Bashkuar shënjestruan edhe ushtarë ukrainas që mendohet se po stërviteshin në një bazë ushtarake amerikane në Gjermani. Roussev dhe Marsalek diskutuan për rrëmbimin dhe vrasjen e gazetarëve Christo Grozev dhe Roman Dobrokhotov.
Ndryshe nga gjashtë spiunët e dënuar në MB, Doncheva dhe Gencheva nuk janë në paraburgim dhe nuk janë dënuar për ndonjë vepër penale.
