Fokusi i zgjedhjeve presidenciale të sotme në Rumani nuk është vetëm se kush mund të fitojë, por edhe nëse mund të shmanget fiaskoja që ndodhi në votimin e fundit në nëntor, kur kandidati nacionalist pro-rus Calin Georgescu zuri papritur vendin e parë me gati dy milionë vota. I konsideruar më parë si një kandidat pa shanse serioze për sukses, megjithatë, ai nuk mundi ta provonte fatin e tij në raundin e dytë.
“Anulimi” i Georgescu-t
Autoritetet rumune kanë anuluar rezultatet e zgjedhjeve mes akuzave për ndërhyrje ruse në fushatë. Georgescu u ndalua të kandidonte në zgjedhjet e reja dhe u futën një sërë rregullash të reja për rizgjedhjen, e cila po zhvillohet sot.
Sipas inteligjencës rumune, aktorë të huaj manipuluan platformat e mediave sociale, veçanërisht TikTok, për të përfituar Georgescu, i cili është kritik ndaj NATO-s dhe kundërshton mbështetjen e Rumanisë për Ukrainën. Raportet e inteligjencës sugjerojnë se fushata ka të ngjarë të jetë orkestruar nga Rusia, megjithëse Moska mohon përfshirjen.
Në dy muajt që nga komentet e Vance, tensionet në Rumani janë rritur. Vendi ndan një kufi prej 650 kilometrash me Ukrainën, dhe establishmenti politik në Bukuresht është tronditur nga ndryshimi dramatik i politikës së Uashingtonit ndaj Ukrainës dhe Rusisë nën administratën e Donald Trump.
Kandidati Simion: vlerësimi dhe skandalet
Rumania, anëtare e NATO-s dhe Bashkimit Evropian, i ofroi mbështetje ushtarake Ukrainës. Pas këtyre zgjedhjeve situata mund të ndryshojë.
Sipas sondazheve të fundit, George Simion , i cili kandidoi për president pasi Georgescu tërhoqi kandidaturën e tij dhe po mbështetet në mbështetjen e votuesve të tij, është në vendin e parë në popullaritet: rreth 30 përqind janë të gatshëm të votojnë për të. Simioni aludoi për pretendime territoriale kundër Ukrainës dhe bëri thirrje për bashkimin e Rumanisë me Moldavinë. Ai është i ndaluar të hyjë në të dy vendet.
Kandidati bëri thirrje gjithashtu për t’i dhënë fund ndihmës ushtarake për Ukrainën, megjithëse mohoi të ishte pro-rus. Politikani 38-vjeçar, i cili në nëntor postoi një foto të vetes me një kapelë të kuqe bejsbolli me logon TRUMP SAVE AMERICA, tha së fundmi se është “ideologjikisht plotësisht i lidhur me lëvizjen MAGA”, ose mbështetësit amerikanë të Trump.
Më 24 prill, autoritetet zgjedhore të Rumanisë njoftuan nisjen e një hetimi ndaj partisë së Simionit, Aleancës për Unitetin e Rumunëve (AUR). Partia dyshohet se ka shkelur rregullat e financimit të fushatës. Aktakuza pretendon se Simion organizoi një pagesë prej 1.5 milion dollarësh për një firmë lobimi në SHBA për të caktuar takime në Uashington, ku ai ishte i ftuar në podkastin WarRoom të Steve Bannon dhe u shfaq në emisionin televiziv të Jack Posobiec, një aktivist dhe gazetar i krahut të djathtë. Pagesa dyshohet se është bërë nga fondet e ndara nga shteti. Simioni i mohon akuzat.
Rregullat e reja të lojës
Disa hetime penale janë duke u zhvilluar në Rumani lidhur me akuzat se njerëz janë paguar për të promovuar Georgescu-n në internet. Rregullat e reja janë hartuar për të parandaluar shkelje të tilla. «Një kandidat mund të marrë para vetëm përmes një llogarie zyrtare dhe të gjitha shpenzimet bëhen përmes kësaj llogarie», thotë Septimius Pirvu i organizatës kërkimore Expert Forum me seli në Bukuresht. Megjithatë, në raportin e tij në fund të prillit, Forumi i Ekspertëve vuri në dukje se edhe kur u publikuan të gjitha të dhënat e kërkuara financiare, transparenca e fushatës ishte “e kufizuar” sepse raportimi nuk zbuloi identitetin e donatorëve.
Ndërkohë, shifrat treguan se shpenzimet e deklaruara të George Simion ishin pothuajse dhjetë herë më të pakta se ato të rivalit të tij më të ngushtë, 65-vjeçarit të qendrës Crin Antonescu , i cili gëzon mbështetjen e rreth 25 përqind të votuesve.
Një tjetër ndryshim rregulli kërkon që çdo reklamë politike të deklarojë qartë nëse është e paguar dhe nëse i drejtohet grupeve specifike të votuesve. Sipas rregullores, platformat e mediave sociale hoqën qindra postime të konsideruara “të paligjshme” nga autoritetet zgjedhore të Rumanisë, megjithëse platformat e mediave sociale nuk iu përmbajtën çdo kërkese për të hequr përmbajtjen.
Çfarëdo që të ndodhë në kutitë e votimit në Rumani më 4 maj, ka shumë të ngjarë që ky të mos jetë fundi i historisë. Nëse asnjë kandidat nuk merr më shumë se 50 përqind të votave, një raund i dytë votimi do të zhvillohet më 18 maj midis dy kandidatëve kryesorë. Shumica e vëzhguesve besojnë se do të jetë e vështirë për Simion të fitojë raundin e dytë, megjithëse në situatën aktuale çdo parashikim është i rrezikshëm.
Në zgjedhje marrin pjesë gjithsej 11 kandidatë. Sondazhet tregojnë se, përveç Simionit dhe Antoneskut, dy të tjerë kanë një shans për të kaluar në raundin e dytë: ish-kryeministri Victor Ponta dhe kryebashkiaku i Bukureshtit, Nicusor Dan .
Sipas të dhënave nga gjysma e parë e ditës, pjesëmarrja e votuesve në qendrat e votimit më 4 maj ishte dukshëm më e lartë sesa gjatë votimit të anuluar më pas në nëntor të vitit të kaluar. George Simion erdhi në qendrën e votimit të dielën në mëngjes, i shoqëruar nga Calin Georgescu.
• Sipas ligjit rumun, presidenti është garant i kushtetutës, lidh traktate ndërkombëtare dhe gjithashtu emëron kryeministrin e vendit. Emërimi duhet të miratohet nga parlamenti, ku AUR e Simionit është partia më e madhe opozitare. Koalicioni qeverisës që mbështet kabinetin e Kryeministrit Marcel Ciolacu aktualisht përfshin Partinë Social Demokratike dhe Partinë Liberale Kombëtare. Presidenti gjithashtu përfaqëson Rumaninë në samitet e NATO-s dhe BE-së dhe mund të ushtrojë të drejtën e vetos mbi vendimet e BE-së.
• Klaus Iohannis, i cili ka shërbyer si kreu i shtetit që nga viti 2014, është i ndaluar kushtetutërisht të kandidojë për një mandat të tretë. Pas dorëheqjes së tij në shkurt të vitit 2025 (fuqitë e presidentit u zgjatën pasi rezultatet e zgjedhjeve të nëntorit u anuluan), detyrat e kreut të shtetit janë kryer përkohësisht nga kreu i Senatit, Ilie Bolojan.
