Austria po deporton azilkërkuesit çeçenë për arsye sigurie përsëri në Rusi, ku ata rrezikojnë të rekrutohen me forcë për të luftuar në luftën e Ukrainës, tregojnë dokumentet e gjykatës të para nga AFP.
Autoritetet thonë se ata përbëjnë një kërcënim për “sigurinë shtetërore”, por grupet e të drejtave të njeriut thonë se deportimi i tyre është shkelje e ligjit ndërkombëtar.
Amnesty International u ka kërkuar vazhdimisht vendeve evropiane të ndalojnë dëbimin e azilkërkuesve dhe refugjatëve nga republika me shumicë myslimane në Rusi, duke thënë se kjo “shkel detyrimet ndërkombëtare për të drejtat e njeriut”.
Të mërguarit çeçenë thonë se janë të lidhur padrejtësisht me ekstremizmin fetar.
Austria këtë vit dëboi dy çeçenë që kishin aplikuar për azil pasi kishin marrë thirrje për t’u paraqitur në ushtrinë ruse për rekrutim ushtarak.
Viena argumentoi se ata nuk ishin nën një kërcënim “të besueshëm” për t’u rekrutuar.
Sipas autoriteteve austriake, të dy aplikantët janë shumë të moshuar për t’u rekrutuar, gjë që ata thonë se vlen vetëm për burrat rusë të moshës 18-30 vjeç — një pretendim i kundërshtuar nga grupet e të drejtave të njeriut.
Zyrtarët gjithashtu pohuan se ata mund t’i “shpëtonin mobilizimit… duke u vendosur në Moskë”.
Bazuar në “rezultatet e hetimeve policore mbi terrorizmin” dhe ekstremizmin fetar, çeçenët “padyshim do të kërcënonin sigurinë kombëtare” nëse do të qëndronin në tokën austriake, argumentuan autoritetet, pa dhënë detaje.
– ‘Miratim i heshtur’ –
Meqenëse fluturimet komerciale midis BE-së dhe Rusisë u ndërprenë nga sanksionet për shkak të pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, dëbimet po kryhen me aeroplan përmes Serbisë, Azerbajxhanit dhe Gjeorgjisë.
Austria nuk publikon statistika të hollësishme mbi dëbimet e çeçenëve, të cilët janë ose shtetas rusë ose pa shtetësi. Ministria e brendshme austriake nuk iu përgjigj pyetjeve të AFP-së.
Ndërsa nuk ka pasur asnjë bashkëpunim me Rusinë që nga pushtimi i Ukrainës, Austria “e merr mungesën e reagimit të Moskës ndaj njoftimeve të saj për deportim si miratim të heshtur”, sipas dokumenteve.
Për shumë austriakë, “çeçen do të thotë automatikisht terrorist”, u ankua Rosa Dunaeva, një aktiviste çeçene me bazë në Vjenë.
Ajo tha se çeçenët janë gjithashtu në shënjestër sepse “rrallë kanë mjete për të paguar një avokat” për të mbrojtur veten.
Por “autoritetet janë të vetëdijshme, në të gjithë Evropën, se ata që deportohen mund të rekrutohen për të luftuar në Ukrainë” nëse familjet e tyre nuk paguajnë një shumë të madhe parash, pohoi Dunaeva, “pavarësisht nëse janë 18 apo 60 vjeç”.
Në vitin 2006, BE-ja arriti një marrëveshje me Rusinë që lehtësonte kthimin e të dyshuarve të dënuar. Pavarësisht kundërshtimit të Brukselit ndaj pushtimit të Ukrainës nga Moska, Austria nuk e ka vënë kurrë në pikëpyetje marrëveshjen.
Pas vrasjes së një mësuesi shkolle në Francë nga një refugjat çeçen në vitin 2020, Austria ngriti një njësi speciale policore për të monitoruar komunitetin e saj çeçen.
Ekstradimet u përshpejtuan pasi Austria pësoi sulmin e parë xhihadist, gjithashtu në vitin 2020.
– Rreziku i rekrutimit të ri –
Në vitin 2024, Amnesty International i bëri thirrje Evropës të ndalonte kthimin e njerëzve në shtetet e Kaukazit të Veriut, siç është Çeçenia, për shkak të “kërcënimit të ri të mobilizimit në forcat e armatosura”.
Situata e të drejtave të njeriut në Çeçeni është aq e rëndë “saqë familjet kanë frikë t’i bëjnë publike këto raste”, tha për AFP-në Natalia Prilutskaya, një specialiste për Rusinë në OJQ.
“Nuk ka vend të sigurt për të kthyerit askund në Rusi”, tha ajo. Mobilizimi ka të bëjë me të gjithë burrat “që konsiderohen rezervistë, të moshës deri në 70 vjeç”.
Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) dënoi Francën në vitin 2022 për deportimin e çeçenëve në Rusi, duke cituar nenin tre të Konventës Evropiane, i cili ndalon torturën.
Mbrojtja sipas atij traktati nuk mund të hiqet dorë “edhe në rast rreziku publik” ose “lidhjesh me një organizatë terroriste”, tha ajo.
Rreth 250,000 çeçenë të mërguar jetojnë në Evropë. Austria – një vend me 9.2 milionë banorë – është shtëpia e midis 30,000 dhe 40,000 prej tyre, sipas statistikave zyrtare: komuniteti më i madh i diasporës çeçene për frymë.
Republika e vogël e Kaukazit të Veriut u shkatërrua nga luftërat e viteve 1990 dhe tani kontrollohet nga besniku i Kremlinit, Ramzan Kadyrov, i cili ka shtypur të gjithë opozitën.
