Zyrtarët e Bashkimit Evropian janë përpjekur të justifikojnë faktin se kanë nënshkruar një marrëveshje tregtare me SHBA-në, ku mallrat evropiane të eksportuara në Amerikë do t’i nënshtrohen një tarife prej 15 përqind, pas shumë kritikave që morën kur marrëveshja u bë zyrtare.
Në një përpjekje të minutës së fundit për të parandaluar Donald Trump nga vendosja e tarifave prej 30 përqind për shumicën e mallrave të BE-së nga 1 gushti, Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen udhëtoi të dielën në vendpushimin e golfit Turnberry të Trump në Skoci me ekipin e saj negociator dhe, brenda rreth një ore, arriti një marrëveshje paraprake.
“Kjo është qartësisht marrëveshja më e mirë që mund të kishim arritur në rrethana shumë të vështira”, tha të hënën Komisioneri Evropian i Tregtisë, Maroš Šefčovič.
Marrëveshja, e cila vendos një tarifë prej 15 përqind për shumicën e importeve të BE-së, “shpëton flukset tregtare, shpëton vendet e punës në Evropë” dhe “hap një kapitull të ri në marrëdhëniet BE-SHBA”, u tha ai gazetarëve.
“Nuk ka të bëjë vetëm me tregtinë: ka të bëjë me sigurinë, me Ukrainën, me paqëndrueshmërinë aktuale gjeopolitike”, tha Šefčovič, duke e bërë të qartë se sigurimi i mbështetjes së vazhdueshme ushtarake të Uashingtonit për Ukrainën dhe NATO-n luajti një rol kyç në negociata dhe në presionin ndaj Brukselit për të përfunduar marrëveshjen.
Megjithatë, megjithëse ekzekutivi i BE-së e konsideroi marrëveshjen një sukses thjesht sepse u arrit, ajo nuk i kënaqi disa anëtarë të rëndësishëm të BE-së, siç janë Franca dhe shoqatat e industrisë, të cilat akuzuan Brukselin se iu dorëzua shumë lehtë kërkesave të Trump.
Ndryshe nga kancelari gjerman Friedrich Merz dhe kryeministrja italiane Giorgia Meloni, të cilët e mirëpritën shpejt marrëveshjen, presidenti francez Emmanuel Macron heshtte. Kryeministri i tij, François Bayrou, nga ana tjetër, e kritikoi ashpër marrëveshjen si një akt “nënshtrimi” ndaj Uashingtonit.
Shoqata kryesore e industrisë gjermane, BDI, tha se kjo dërgoi sinjalin e gabuar në lidhje me të ardhmen e tregtisë transatlantike.
Në Francë, shoqata e kompanive të mëdha Medef tha se rezultati tregon se BE-ja ende nuk ka respektin që meriton, ndërsa konfederata e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme vlerësoi se marrëveshja do të kishte pasoja katastrofike.
“Mësimi i kësaj marrëveshjeje: Ne jemi një gjigant ekonomik, por një xhuxh politik”, tha Valérie Heyer, udhëheqëse e grupit liberal Renew në Parlamentin Europian.
Ajo iu bashkua valës së pakënaqësisë midis politikanëve francezë.
“Ishte shumë e vështirë, por ia dolëm mbanë”, tha von der Leyen pas takimit me Trump.
Megjithatë, duke gjykuar nga reagimet, marrëveshja u arrit me një kosto të konsiderueshme politike dhe ekonomike, të cilën disa e konsiderojnë shumë të lartë.
“Trump fitoi, nuk ka dyshim për këtë”, tha për Politico Bernd Lange, një socialdemokrat gjerman dhe kryetar i komitetit të tregtisë së Parlamentit Europian.
Si pjesë e marrëveshjes, Brukseli jo vetëm që ra dakord të ulë tarifat në zero për disa importe amerikane, të tilla si makinat, por gjithashtu u zotua të blinte energji me vlerë 750 miliardë dollarë dhe të investonte 600 miliardë dollarë shtesë më shumë se sa ishte planifikuar fillimisht në ekonominë amerikane.
Për më tepër, marrëveshja e përkohshme, e cila nuk është ligjërisht e detyrueshme dhe duhet të formalizohet në një deklaratë të përbashkët para 1 gushtit, lë shumë çështje të paqarta, duke i dhënë Trumpit hapësirë për të ndryshuar mendje më vonë.
Për shembull, komisioni është siguruar se sektorët që aktualisht janë nën hetim të veçantë në SHBA dhe që së shpejti mund të preken nga tarifat, siç janë produktet farmaceutike dhe gjysmëpërçuesit, nuk do të përballen me një tarifë prej më shumë se 15 përqind. Megjithatë, nuk ka asnjë garanci ligjore për këtë.
Çeliku dhe alumini do të vazhdojnë t’i nënshtrohen tarifave prej 50 për qind, pasi të dyja palët u zotuan të punojnë së bashku për të krijuar një mekanizëm mbrojtës për të adresuar mbikapacitetin global.
David Kleimann, ekspert i lartë i tregtisë në organizatën kërkimore ODI me seli në Bruksel, e quajti marrëveshjen “një humbje të qartë politike për BE-në”.
“Optika në të cilën Presidenti i Komisionit Evropian kapitullon para Presidentit amerikan Trump mund të ketë pasoja afatgjata për identifikimin e qytetarëve të Unionit me projektin mbikombëtar”, shtoi ai.
Gjatë procesit të gjatë negociues, Franca luajti rolin e “policit të keq”, duke akuzuar Komisionin Evropian se ishte shumë i dobët dhe duke i kërkuar Brukselit të përdorte armë më të forta tregtare, duke përfshirë të ashtuquajturën “bazukë tregtare” – Instrumenti Anti-Shtrëngim (Instrumenti Anti-Shtrëngim).
Komisioni Evropian ka marrë miratimin nga kryeqytetet kombëtare për të përgatitur dhe ndoshta për t’u hakmarrë duke futur tarifa hakmarrëse për pothuajse 100 miliardë euro mallra amerikane, si dhe për të marrë në konsideratë aktivizimin e instrumentit të lartpërmendur, i cili mund të përdoret për të synuar shërbimet ose për të kufizuar aksesin e kompanive amerikane në tenderët publikë në BE.
Por ajo kurrë nuk i përdori ato mjete, edhe pasi Trump e përshkallëzoi ngërçin në fillim të këtij muaji duke kërcënuar të rriste tarifat nëse nuk do të kishte marrëveshje deri më 1 gusht. Vendet e BE-së kanë shmangur vazhdimisht dhënien e një mandati Komisionit për të marrë një qëndrim më të ashpër.
“Nuk ka pasur një front të bashkuar të shteteve anëtare që bëjnë thirrje për konfrontim në ditët e fundit”, tha Elvire Fabry, një ekspert i tregtisë në Institutin Jacques Delors në Paris, gjë që shpjegon pse Brukseli nuk ka qenë kurrë në gjendje të shkojë përtej kërcënimeve për të përdorur Instrumentin Kundër-Shtrëngimit.
Përveç kësaj, siç e pranoi Šefčovič, Brukseli duhet të mendojë shumë me kujdes përpara se të fillojë një luftë tregtare me një aleat tek i cili mbështetet për siguri dhe energji.
“Ekziston varësi nga garancitë e sigurisë së SHBA-së për Ukrainën dhe varësia energjetike, gjë që kufizon aftësinë e BE-së për t’iu kundërvënë SHBA-së”, tha Fabry.
