KUR ZANE Li ishte nëntë vjeç, ai pati një motër – dhe kjo e zhyti familjen e tij nga një qytet i vogël në Kinën lindore në borxhe të thella.
Në një kohë kur ishte në fuqi politika e rreptë e një fëmije të vetëm, prindërit duhej të paguanin një gjobë prej 100,000 juanësh (rreth 13,900 dollarë) për lindjen e një fëmije të dytë – pothuajse trefishi i të ardhurave vjetore që fitonin duke shitur peshk në tregun lokal.
“Mezi ia dilnim mbanë”, kujton Li. Si nxënës i klasës së tretë, atij i duhej të merrte përsipër shumicën e punëve të shtëpisë dhe të ndihmonte nënën e tij te tezga gjatë pushimeve shkollore.
Sot, në moshën 25 vjeç, Li thotë se nuk planifikon të ketë fëmijë – një pikëpamje që ndahet gjithnjë e më shumë nga brezi i tij dhe që shqetëson autoritetet kineze ndërsa përpiqen të parandalojnë një krizë demografike të shkaktuar nga vetë ata, shkruan CNN .
Nga ndëshkimet te stimujt
Për dekada të tëra, qeveria ka ushtruar presion mbi çiftet që të kenë më pak fëmijë, me gjoba të rënda, aborte të detyruara dhe sterilizime. Tani ata po u luten të rinjve si Li që të kenë më shumë fëmijë. Javën e kaluar, Kina njoftoi se do t’u paguante prindërve një subvencion vjetor prej 3,600 juanësh (500 dollarë) për çdo fëmijë deri në moshën tre vjeç, me fuqi prapavepruese që nga fillimi i vitit.
Por shumë të rinj, si Li, e konsiderojnë shumën të parëndësishme. “Kostoja e rritjes së një fëmije është e madhe dhe 3,600 juanë në vit nuk janë asgjë”, thotë Li, e cila mori kredi studentore për të përfunduar një diplomë masteri në shkencat e shëndetit në Pekin.
Sipas një studimi nga Instituti YuWa me seli në Pekin, rritja e një fëmije deri në moshën 18 vjeç kushton mesatarisht 538,000 juanë (75,000 dollarë) – më shumë se gjashtë herë më shumë se PBB-ja për frymë e vendit – duke e bërë Kinën një nga vendet më të shtrenjta për rritjen e fëmijëve. Në Shangai, shifra tejkalon një milion juanë, dhe në Pekin është 936,000 juanë.
“Të kesh fëmijë do të sillte vetëm probleme shtesë. Unë nuk jam kapitalist dhe fëmija im ndoshta nuk do të ketë një jetë të mirë”, thotë Li, i shqetësuar për punësimin e tij në të ardhmen dhe duke menduar për një doktoraturë.
Popullsia vazhdon të bjerë
Pavarësisht përfundimit të politikës së një fëmije në vitin 2016, duke lejuar dy fëmijë dhe më pas tre nga viti 2021, shkalla e lindjeve vazhdon të bjerë. Popullsia është tkurrur për të tretin vit radhazi dhe ekspertët paralajmërojnë për një komb që po plaket me shpejtësi dhe një mungesë të fuqisë punëtore për shkak të zgjerimit të madh ekonomik të dekadave të fundit.
Një program i ri kombëtar i përfitimeve për fëmijët, me vlerë 90 miliardë juanë (12.5 miliardë dollarë), pritet të ndihmojë 20 milionë familje. Emma Zang, profesoreshë e demografisë në Yale, thotë se kjo tregon se autoritetet tani e shohin problemin si urgjent dhe kombëtar.
“Mesazhi është i qartë: nuk po ju themi vetëm të keni fëmijë, më në fund po ju japim para”, thotë Zang. Por ai shton se ndikimi në shkallën e lindjeve do të jetë i vogël sepse masa të ngjashme në Japoni dhe Korenë e Jugut kanë dështuar.
Shumë të rinj në Kinë, të përballur me strehim të papërballueshëm, orë të gjata pune dhe punë të pasigurta, zbulojnë se stimujt në para nuk adresojnë frikën e rrënjosur thellë në lidhje me krijimin e një familjeje. “Nuk ka të bëjë vetëm me paratë. Njerëzit janë të rraskapitur dhe të shqetësuar për të ardhmen – për sigurinë e punës, prindërit në plakje, presionin social. Stimujt nuk mund ta ndryshojnë këtë”, thotë Zang.
Kujtime të dënimeve
Të rinjtë kinezë nuk e harrojnë ironinë – autoritetet që ndëshkuan prindërit e tyre për lindje “të paligjshme”, tani ofrojnë para për fëmijët. Ata publikojnë certifikata të vjetra të gjobave të paguara në rrjetet sociale.
Njëra prej tyre është Gao nga pjesa malore e Guizhou. Prindërit e saj, duke dashur një djalë, i fshehën vajzat e tyre te gjyshja në mënyrë që të mund të vazhdonin të përpiqeshin. Pas katër vajzave, ata patën një djalë.
Sot, në moshën 27 vjeç dhe duke jetuar në provincën Jiangsu, Gao nuk dëshiron martesë ose fëmijë. “Nëse nuk mund t’i siguroj një mjedis të mirë një fëmije, edhe mospasja e një fëmije është një akt mirësie. Nuk dua që një fëmijë të rritet si unë, pa mundësinë për një jetë më të mirë”, thotë ai.
Ndërsa ekonomia e Kinës rritej, të rinjtë besonin se do të jetonin jetë më të mira se prindërit e tyre. Sot, ky optimizëm po venitet. Çmimet e pasurive të paluajtshme janë të paarritshme, diplomat nuk garantojnë më punë të mira dhe pozicionet e profilit të lartë po u shkojnë gjithnjë e më shumë personave me lidhje të mira. Shumë janë të lodhur nga konkurrenca e vazhdueshme dhe po zgjedhin të “qëndrojnë të përulur” – një term i përdorur për të përshkruar heqjen dorë nga gara për jetë, duke përfshirë martesën dhe fëmijët.
June Zhao, 29 vjeç, u rrit në një lagje të Pekinit të njohur për presionin e madh mbi fëmijët. Ajo kishte mësime shtesë çdo fundjavë që nga klasa e tretë, dhe më vonë studimet jashtë vendit dhe puna në financë nuk i dhanë asaj një ndjenjë sigurie. “Kostot janë shumë të larta dhe fitimet janë shumë të ulëta. Unë investova shumë dhe mora pak”, thotë Zhao.
Duke pasur parasysh orarin e saj të punës, ajo thotë se mezi do të kishte dy ose tre orë të lira në ditë për fëmijën e saj, ndërsa shumë punojnë “996” – nga ora 9 e mëngjesit deri në orën 9 të mbrëmjes, gjashtë ditë në javë.
Barrë e pabarabartë për gratë
Për më tepër, kujdesi për fëmijët në Kinë bie kryesisht mbi gratë. Zhao kujton se si nëna e saj duhej ta ndihmonte me detyrat e shkollës dhe ta çonte në mësime private përveç punës. “Gratë mbajnë një barrë dhe shpenzim shumë më të madh se burrat kur bëhet fjalë për familjen”, thotë ajo.
Në të njëjtën kohë, Partia Komuniste thekson rolin e grave si “gra dhe nëna të mira”, thelbësor për “edukimin e shëndetshëm të brezit të ri”. Autoritetet i nxisin gratë të përqafojnë një “pikëpamje të saktë për martesën dhe familjen”.
Por, siç thotë Zang, kjo është jorealiste: “Sot, gratë janë të arsimuara, të orientuara drejt karrierës dhe duan barazi. Pa mbështetje si leja e atësisë, mbrojtja e punës dhe puna fleksibile, shkalla e lindjeve nuk do të rritet. Shoqëria aktualisht nuk i mbështet familjet dhe prindërimi duket si një kurth – veçanërisht për gratë. Derisa kjo të ndryshojë, stimujt nuk do të jenë të mjaftueshëm.”
