VLADIMIR Putin kërkon që Ukraina të heqë dorë nga i gjithë rajoni lindor i Donbasit, të braktisë ambiciet e saj për t’u bashkuar me NATO-n, të mbetet neutrale dhe të parandalojë hyrjen e trupave perëndimore në vend, zbuluan për Reuters tre burime të njohura me mënyrën e të menduarit të udhëheqjes së Kremlinit .
Presidenti rus u takua me Donald Trump në Alaska të premten në samitin e parë ruso-amerikan në më shumë se katër vjet. Sipas burimeve që folën në kushte anonimiteti, pothuajse i gjithë takimi tre-orësh me dyer të mbyllura iu kushtua diskutimit të një kompromisi të mundshëm për Ukrainën.
Pas takimit, Putin dhe Trump thanë se shpresonin që takimi do të hapte rrugën për paqe, por asnjëri udhëheqës nuk dha detaje mbi bisedimet. Në raportin më të detajuar deri më tani nga Rusia mbi ofertën e Putinit, Reuters arriti të skiconte skicat e asaj që Kremlini dëshiron të shohë në një marrëveshje të mundshme paqeje për t’i dhënë fund një lufte që ka marrë qindra mijëra jetë.
Detajet e ofertës së Putinit
Burime ruse thonë se Putini ka rënë dakord për një kompromis mbi kërkesat e tij territoriale që nga qershori i vitit 2024, kur i kërkoi Kievit të lëshonte të katër rajonet që Moska i konsideron pjesë të Rusisë: Donetskun dhe Luhanskun në lindje, të cilat përbëjnë Donbasin, dhe Khersonin dhe Zaporizhzhian në jug. Kievi më pas i hodhi poshtë këto kushte si një ftesë për t’u dorëzuar.
Në propozimin e ri, presidenti rus vazhdon të këmbëngulë që Ukraina të tërhiqet plotësisht nga pjesët e Donbasit që ende kontrollon. Në këmbim, Moska do të ngrinte vijat aktuale të frontit në Zaporizhia dhe Kherson, shtuan burimet. Sipas vlerësimeve të SHBA-së, Rusia kontrollon rreth 88% të Donbasit dhe 73% të Zaporizhias dhe Khersonit.
Si pjesë e një marrëveshjeje të mundshme, Moska është gjithashtu e përgatitur të dorëzojë pjesë të vogla të rajoneve ukrainase të Kharkiv, Sumy dhe Dnipropetrovsk që kontrollon.
Putini vazhdon t’i përmbahet kërkesave që Ukraina të heqë dorë nga ambiciet e saj për anëtarësim në NATO, së bashku me një garanci ligjërisht të detyrueshme se aleanca ushtarake nuk do të zgjerohet drejt lindjes. Ai gjithashtu kërkon kufizime mbi ushtrinë e Ukrainës dhe një marrëveshje që asnjë trupë perëndimore nuk do të vendoset në Ukrainë, madje as si paqeruajtës.
Reagimi i Kievit dhe Perëndimit
Pavarësisht propozimeve të reja, të dyja palët mbeten të ndara, më shumë se tre vjet pas fillimit të pushtimit në shkallë të plotë. Ministria e Jashtme ukrainase nuk komentoi menjëherë mbi akuzat.
Presidenti Volodymyr Zelensky e ka hedhur poshtë vazhdimisht idenë e heqjes dorë nga territori i njohur ndërkombëtarisht, duke theksuar se Donbas shërben si një mburojë kundër depërtimit të mëtejshëm nga forcat ruse. “Nëse flasim thjesht për tërheqje nga lindja, nuk mund ta bëjmë këtë,” u tha ai gazetarëve. “Kjo është një çështje e mbijetesës së vendit tonë, duke përfshirë linjat më të forta mbrojtëse.”
Anëtarësimi në NATO është një qëllim strategjik i shkruar në kushtetutën e Ukrainës dhe Kievi e konsideron atë një garanci kyçe sigurie. Zelensky tha se nuk i takon Rusisë të vendosë për këtë. Shtëpia e Bardhë dhe NATO nuk iu përgjigjën menjëherë kërkesave për koment.
Dyshimet e analistëve dhe roli i Trumpit
Analisti politik Samuel Charap nga organizata amerikane RAND vlerësoi se çdo kërkesë për t’u tërhequr nga Donbasi është ende e papranueshme për Kievin, si politikisht ashtu edhe strategjikisht.
“Hapja ndaj ‘paqes’ në kushte që janë kategorikisht të papranueshme për palën tjetër mund të jetë më shumë një shfaqje për Trump sesa një shenjë e një gatishmërie të vërtetë për kompromis”, shtoi ai. “E vetmja mënyrë për të testuar këtë supozim është të fillohet një proces serioz në nivel pune për të përpunuar këto detaje.”
Trump ka thënë se dëshiron t’i japë fund “gjakderdhjes” dhe të mbahet mend si një “president paqebërës”. Të hënën, ai tha se kishte filluar të organizonte një takim midis udhëheqësve rusë dhe ukrainas, i ndjekur nga një samit trepalësh. “Unë besoj se Vladimir Putin dëshiron që kjo të marrë fund”, tha Trump, duke qëndruar pranë Zelensky në Zyrën Ovale. “Jam i bindur se do ta bëjmë.”
Përpjekjet diplomatike dhe marrëveshjet e mundshme
Dy burime ruse thonë se i dërguari special i Trump, Steve Witkoff, luajti një rol të rëndësishëm në përgatitjen e samitit. Witkoff u takua me Putinin në Kremlin më 6 gusht, ku presidenti rus i shprehu gatishmërinë e tij për kompromis dhe përshkroi kornizën e një marrëveshjeje të mundshme paqeje.
Nëse Rusia dhe Ukraina do të bien dakord, ekzistojnë disa mundësi për formalizimin e marrëveshjes, duke përfshirë një marrëveshje trepalëshe Rusi-Ukrainë-SHBA që do të njihej nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së. Një mundësi tjetër është një kthim te Marrëveshjet e dështuara të Stambollit të vitit 2022, sipas të cilave Ukraina do të kishte marrë garanci sigurie nga pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit në këmbim të neutralitetit të përhershëm.
Megjithatë, udhëheqësit e Britanisë së Madhe, Francës dhe Gjermanisë shprehën skepticizëm në lidhje me dëshirën e sinqertë të Putinit për t’i dhënë fund luftës. Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov tha se Putin ishte gati të takohej me Zelenskyn, por vuri në dyshim legjitimitetin e presidentit ukrainas, mandati i të cilit skadon zyrtarisht në maj 2024. “Ka dy zgjedhje: luftë ose paqe, dhe nëse nuk ka paqe, atëherë ka më shumë luftë”, përfundoi një nga burimet.
