Një studim i ri i siguruar nga Radio Liberty tregon se universitetet kryesore kineze të lidhura me sektorin e mbrojtjes së vendit kanë zgjeruar ndjeshëm partneritetet e tyre kërkimore me institucionet ruse. Kjo i ka dhënë Moskës qasje në disa teknologji dhe ekspertizë të reja që mund të ndihmojnë në kundërshtimin e sanksioneve perëndimore të vendosura pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Kremlini.
Së bashku kundër sanksioneve
Gjetjet paraprake nga Instituti Australian i Politikave Strategjike (ASPI), një grup ekspertësh i konfirmuar nga RS, tregojnë se të 68 universitetet kineze të përshkruara zyrtarisht si pjesë e sistemit mbrojtës të vendit ose nën mbikëqyrje ushtarake kanë “thelluar ose thelluar ndjeshëm” lidhjet e tyre akademike me Rusinë që nga viti 2019.
Ky bashkëpunim në rritje mund t’i japë Moskës akses më të madh në teknologjitë strategjike me zbatime ushtarake në të cilat Kina është një lider global, dhe Pekinit akses në kërkimin dhe zhvillimin në sektorë kyç, siç është prodhimi i motorëve të avionëve, në të cilin Rusia ende kryeson, thotë autori kryesor i projektit kërkimor .
Thellimi i bashkëpunimit midis Pekinit dhe Moskës në arsimin e lartë është një tjetër fushë strategjike në të cilën lidhjet e tyre janë zgjeruar. Këto lidhje janë thelluar më tej që nga shkurti i vitit 2022, kur, përpara pushtimit të plotë të Ukrainës nga Moska, udhëheqësit rusë dhe kinezë Vladimir Putin dhe Xi Jinping njoftuan një partneritet “pa kufij” midis dy vendeve.
Ndërkohë që bashkëpunimi midis institucioneve kineze dhe ruse ka ekzistuar edhe më parë dhe nuk kufizohet vetëm në sektorët e mbrojtjes, kontaktet shkencore në këtë fushë janë intensifikuar pas luftës në Ukrainë. Të dhënat paraprake nga ASPI tregojnë partneritete në rritje midis organizatave kryesore shkencore në të dy vendet, duke u përqendruar në aviacionin dhe teknologjinë e mjeteve ajrore pa pilot.
Kjo vjen në një kohë kur qeveritë perëndimore po kërkojnë të kufizojnë bashkëpunimin akademik me të dy vendet dhe t’u mohojnë atyre aksesin në kërkime strategjike.
“Pas pushtimit të Ukrainës, Rusia e gjeti veten disi të izoluar nga kërkimet shkencore perëndimore, dhe institutet kërkimore kineze po përballen gjithashtu me kufizime të reja, veçanërisht nga Shtetet e Bashkuara”, vëren Allen. “Nën një presion të tillë, ata vendosën se kishte kuptim të vendosnin bashkëpunim.”
Shtatë Bijtë e Mbrojtjes Kombëtare
Studimi është pjesë e një projekti në vazhdim të nisur në shtator nga ASPI, i cili gjurmon lidhjet midis universiteteve civile të Kinës dhe agjencive ushtarake dhe të sigurisë së vendit. Grupi i ekspertëve ndau me Radio Liberty gjetjet e tij paraprake mbi lidhjet midis institucioneve kineze dhe ruse nga raporti që është ende në proces.
Kina i jep përparësi ndërtimit të lidhjeve midis universiteteve civile dhe agjencive të mbrojtjes së vendit. Historikisht, Kina ka trajnuar specialistë të industrisë së mbrojtjes në shtatë universitete kryesore, të njohura si “Shtatë Bijtë e Mbrojtjes Kombëtare”. Por vitet e fundit, ky sistem është zgjeruar: 61 universitete të tjera tani janë zyrtarisht pjesë e rrjetit të mbrojtjes ose janë nën mbikëqyrjen e Administratës Shtetërore të Shkencës, Teknologjisë dhe Industrisë për Mbrojtjen Kombëtare, emri i agjencisë së industrisë së mbrojtjes të Kinës.
Janë universitetet në këtë grup që bashkëpunojnë me institutet kërkimore ruse. Një partneritet i dukshëm i identifikuar nga ASPI është midis Institutit të Aviacionit të Moskës (MAI) dhe Universitetit Beihang, i cili krijoi një program të përbashkët masteri në vitin 2017. Instituti i Inxhinierisë së Aeromotorëve i Universitetit Beihang deklaron se programi synon të ndihmojë sektorin e aeromotorëve të Kinës të kalojë në një “fazë kritike transformimi” nga “testimi dhe simulimi i kërkimit shkencor” në “zhvillim të pavarur”.
Ky bashkëpunim sjell përfitime të qarta për të dyja palët dhe ka një zbatim të dyfishtë: nga operacionet luftarake në Ukrainë deri te monopoli mbi teknologjitë kritike të së ardhmes. Universiteti Beihang është një nga “Shtatë Bijtë” dhe konsiderohet universiteti më i mirë i Kinës në kërkimin hapësinor. Ai i kushton rëndësi të veçantë prodhimit të dronëve, teknologjisë së dronëve të shumtë dhe kërkimit mbi motorët e përparuar të avionëve. Aktualisht, Shtetet e Bashkuara konsiderohen lider botëror në kërkimin e motorëve të avionëve, por Kina po përpiqet qartë të zërë vendin e parë. Një numër institutesh të reja të dedikuara për zhvillimin e tyre janë themeluar në Kinë.
MAI është një nga institutet kryesore hapësinore të Rusisë. Është në ballë të kërkimit të motorëve të avionëve. Pavarësisht një rënieje në shitjet e armëve ruse në Pekin në vitet e fundit për shkak të vetëmjaftueshmërisë ushtarake në rritje të Kinës, motorët e avionëve mbeten një mall i qëndrueshëm importi , madje edhe gjatë luftës në Ukrainë.
«Kina po përpiqet të prodhojë motorë avionësh të teknologjisë së fundit dhe kjo është një fushë ku Rusia mund të ndihmojë», thotë Bethany Allen.
Nga Xi’an në Harbin
Universiteti i Teknologjisë në Xi’an është një tjetër universitet i G7 që ka krijuar një partneritet të ri me Rusinë.
Universiteti specializohet në kërkimin mbi sistemet e përparuara të armëve në bashkëpunim me disa kompani kineze armësh. Në vitin 2023, ai krijoi një program të përbashkët me Universitetin Politeknik të Shën Petersburgut “Pjetri i Madh”. Ky i fundit, nga ana tjetër, ka laboratorë të përparuar hidroaerodinamike dhe lidhje të ngushta me kompleksin ushtarako-industrial rus.
Ky universitet rus është i përfshirë në mënyrë aktive në kërkime që mbështesin operacionet ushtarake të Kremlinit dhe udhëheqja e tij ka mbështetur publikisht pushtimin e Ukrainës. Qendra e tij për Teknologji Speciale është aktualisht nën sanksione të SHBA-së dhe BE-së. Ai zhvilloi UAV-in Orlan-10, një nga dronët kryesorë të përdorur në sulmet ruse në infrastrukturën kritike të Ukrainës.
Një tjetër qendër kyçe e kërkimit sino-rus është Instituti i Teknologjisë Harbin (HIT), një nga universitetet më të rëndësishme të kërkimit ushtarak të Kinës, i cili u sanksionua nga qeveria amerikane në vitin 2020 për rolin e tij të dyshuar në prokurimin ushtarak. Ndërsa instituti ka qenë një qendër për shkëmbim dhe kërkim të përbashkët midis Kinës dhe Rusisë për më shumë se një shekull, ai ka zgjeruar lidhjet e tij me universitetet ruse vitet e fundit.
Në vitin 2011, HIT dhe Universiteti Teknik Shtetëror Bauman i Moskës themeluan Shoqatën e Universiteteve Teknike Kinezo-Ruse, e cila që atëherë është zgjeruar në një institut të përbashkët me 59 studentë që studiojnë si në Rusi ashtu edhe në Kinë.
HIT gjithashtu trajnon mbi 1,500 studentë kinezë dhe rusë në një qendër të re kërkimore dhe arsimore të themeluar së bashku me Universitetin Shtetëror të Shën Petersburgut. Në vitin 2024, universiteti kinez nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi strategjik me Institutin e Shkencës dhe Teknologjisë Skolkovo dhe Akademinë Ruse të Inxhinierisë. Këto lidhje të ngushta e shtynë Putinin të vizitonte HIT në vitin 2024 si pjesë e vizitës së tij shtetërore në Kinë , ku ai deklaroi se institucioni është “i lidhur pazgjidhshmërisht me Rusinë”.
