Presidenti i Serbise Aleksandar Vuçiq i cili ndodhet ne Kopenhag ne samitin e BE shprehu shqetësimin e tij lidhur me sanksionet amerikane ndaj kompanisë NIS, zbatimi i se cilës eshte shtyre deri me 8 tetor. Ai tha se mbeme ka folur me me kryeministrin kroat Andrej Plenković dhe ai e kupton seriozitetin e pozicionit në të cilin ndodhet Serbia. “Pas një kohe, de facto mbaron një rafineri. Nuk është vetëm një çështje e importit të naftës, por është edhe një çështje e sanksioneve financiare. Ne kemi një bankë vendase të suksesshme, Poštanska štedionica, dhe kemi banka të tjera private vendase që punojnë me NIS. Askush nuk do të rrezikojë sanksionet e SHBA-së. Nuk mund t’i humbasësh të gjitha bankat për shkak të një kompanie. Do të ketë shumë probleme, por ne do t’i zgjidhim ato. Këtu, për aq sa mund të flisni, rusët dhe amerikanët janë përgjegjës – tha presidenti serb. Por ndryshe ambasadori rus ne Beograd Alexander Botsan-Kharchenko thotë se futja e sanksioneve kundër NIS është një vendim politik dhe ekziston një dëshirë e dukshme që Rusia të humbasë pozicionin e saj në Serbi. AI ne nje intervistë me televizionin RT Balkan, komentoi thirrjet e një pjese të publikut serb që Industria e Naftës e Serbisë (NIS) të shtetëzohet pas njoftimit për futjen e sanksioneve amerikane kundër NIS, hyrja në fuqi e të cilave u shty deri më 8 tetor.
Duke iu referuar takimit me Presidentin serb Aleksandar Vuçiç të mbajtur të hënën, ambasadori rus deklaroi se NIS ishte tema më e rëndësishme.
“Presidenti është shumë i shqetësuar, gjë që është e qartë, sepse NIS është një shtyllë e sigurisë energjetike dhe furnizimit me karburant të tregut. Dhe, një kompani e fortë, e larmishme dhe e zhvilluar që është rezultat i përpjekjeve dhe bashkëpunimit tonë të përbashkët për të cilin jemi krenarë. Duhet të them, ndoshta është e qartë për të gjithë, prandaj jemi gjithashtu shumë të shqetësuar, ne në Rusi. Nuk po flas vetëm për njerëzit që punojnë në ‘Gazprom’ dhe ‘Gazpromneft’, por edhe për njerëzit që ndjekin ngjarjet në Ballkan, në Evropë dhe në Serbi”, shpjegon Botsan-Kharchenko. Ai konsideron se “shtyrja e sanksioneve tregon se vendimi është tërësisht politik” dhe shton se “nuk ka fare ekonomi”.
” Mos kërkoni arsye ekonomike, nuk ka fare . Sa i përket ekonomisë, NIS është transformuar në kompaninë më të mirë, gjë që është e rëndësishme për mirëqenien e Ballkanit Perëndimor dhe të Serbisë. Ky investim i yni është një nga më të rëndësishmit brenda projekteve tona strategjike. Nuk është vetëm NIS, por është një nga projektet më të rëndësishme që tashmë është zhvilluar seriozisht. Kjo është arsyeja pse kjo përfaqëson një goditje për pozicionin e Federatës Ruse në Ballkan. Sepse, sa i përket dëmit ndaj ‘Gazprom’, nuk do të thoja se dëmi është i madh, sigurisht që ka dëme për Serbinë. Por askush nuk po mendon për Serbinë. Gjëja më e rëndësishme këtu është t’i bëjmë një lloj goditjeje pozicionit të Rusisë”, thekson ambasadori rus. Botsan-Kharchenko deklaron se çdo mundësi për një zgjidhje është në tryezë dhe se jo vetëm Gazprom, por edhe Ministria e Energjisë është e përfshirë.
“Presidenti Vuçiç ka një qëndrim shumë të vendosur dhe të qartë se një zgjidhje është e mundur vetëm me mirëkuptim dhe mbështetje të ndërsjellë. Nuk ka kuptim të flitet për disa opsione, për planin A ose B, në media.
Në një moment kur sanksionet amerikane të paralajmëruara prej kohësh ndaj Industrisë Serbe të Naftës (NIS) nuk ishin kurrë më afër hyrjes në fuqi, dhe 8 tetori përmendet si datë, mundësitë e Serbisë për importimin e naftës dhe derivateve të naftës po fillojnë të rishqyrtohen.
JANAF është e vetmja rrugë për importin e naftës në Serbi, e cila më pas përpunohet në rafinerinë në Pançevë. Para shpalljes së sanksioneve amerikane, deri në 70 përqind e naftës dhe 85 përqind e benzinës së konsumuar në tregun vendas sigurohej në këtë mënyrë.
Prandaj, lind një pyetje kyçe: Cilat janë alternativat e Serbisë për importimin e naftës dhe derivateve të naftës nëse JANAF mbyllet?
I vetmi opsion konkret deri më tani u prezantua nga Ministri i Punëve të Jashtme i Hungarisë, Peter Szijártó, i cili njoftoi se kompania MOL po përgatitet të rrisë eksportin e naftës dhe derivateve të naftës në Serbi.
Megjithatë, vetë Sijarto pranoi se rritja e eksporteve të MOL nuk mund ta zgjidhë plotësisht problemin.
Si opsione shtesë, përmenden importet nga porti rumun i Konstancës, si dhe nga porte dhe terminale të tjera të Detit të Zi në Rusi (gjë që është e vështirë të zbatohet për shkak të sanksioneve evropiane mbi naftën dhe derivatet ruse përtej detit) dhe Kazakistani.
Bashkëbiseduesit e Danas vlerësojnë se skenari më i mirë për Serbinë do të ishte një marrëveshje midis Rusisë dhe SHBA-së për çështjen e NIS, sepse të gjitha opsionet e tjera për importimin e naftës dhe derivateve janë ose jopraktike ose të vështira për t’u zbatuar dhe të shtrenjta, dhe në çdo rast të pamjaftueshme për një furnizim të qëndrueshëm të tregut vendas.
Ata theksojnë se Rumania dhe Bullgaria tani janë anëtare të Bashkimit Evropian, kështu që mbetet e pasigurt nëse ato do të pranonin të bashkëpunonin me NIS-in.
Përveç kësaj, bashkëbiseduesit tanë theksojnë se Serbia aktualisht nuk ka një numër të mjaftueshëm cisternash lumore (barka) për transportin e naftës dhe derivateve të naftës përmes Danubit në portin e Pançevës, si dhe cisterna dhe vagona hekurudhore./Kosovatimes
