TË PAKËN 98 palestinezë kanë vdekur në paraburgimin izraelit që nga tetori i vitit 2023, por numri real i viktimave është ndoshta shumë më i lartë duke pasur parasysh se qindra të paraburgosur nga Gaza janë të zhdukur, paralajmëron organizata izraelite e të drejtave të njeriut Mjekët për të Drejtat e Njeriut – Izrael (PHRI), shkruan The Guardian .
Në raportin e saj të ri, PHRI dokumentoi vdekjet e shkaktuara nga dhuna fizike, neglizhenca mjekësore dhe kequshqyerja, duke mbledhur të dhëna përmes kërkesave për lirinë e informacionit, raporteve mjeko-ligjore dhe intervistave me avokatë, aktivistë dhe familje të viktimave. Autoritetet izraelite kanë ofruar të dhëna të plota vetëm për tetë muajt e parë të luftës, dhe ato zbulojnë një shkallë alarmante vdekjesh – mesatarisht, një person vdiste në paraburgim çdo katër ditë.
Shkalla e plotë e tragjedisë nuk dihet
Të dhënat më të fundit zyrtare ushtarake datojnë që nga maji i vitit 2024, ndërsa Shërbimi i Burgjeve të Izraelit (IPS) i përditësoi të dhënat e tij në shtator 2024. Studiuesit e PHRI-së që atëherë kanë identifikuar dhe konfirmuar me autoritetet 35 vdekje të tjera.
Naji Abbas, drejtor i Departamentit të të Burgosurve dhe të Paraburgosurve në PHRI, tha se numri i përgjithshëm i regjistruar, ndonëse më i lartë se vlerësimet e mëparshme, nuk e tregon të gjithë historinë. “Ndërsa ne ofrojmë prova për një numër më të lartë vdekjesh sesa është raportuar më parë, kjo nuk është pamja e plotë,” tha ai. “Jemi të sigurt se ka ende njerëz që kanë vdekur në paraburgim për të cilët nuk dimë.”
Një hetim paralel nga gazeta Guardian, botimi izraelito-palestinez +972 Magazine dhe media hebraike Local Call, bazuar në të dhëna të klasifikuara izraelite, sugjeron se shumica e të burgosurve të vdekur në Gaza ishin civilë.
Një bazë të dhënash e inteligjencës ushtarake, e cila liston më shumë se 47,000 luftëtarë të Hamasit dhe Xhihadit Islamik palestinez, regjistroi vetëm 21 vdekje në paraburgim që nga maji 2024. Megjithatë, deri në atë kohë, 65 palestinezë nga Gaza kishin vdekur tashmë në burg.
Numri i të vdekurve përfshin të ashtuquajturit “të burgosur sigurie”, një kategori që përfshin civilë nga Gaza të ndaluar pa akuza ose gjyq, si dhe të burgosur të ndërgjegjes nga Bregu Perëndimor i pushtuar. Të vdekurit përfshijnë tre palestinezë me shtetësi ose leje qëndrimi izraelite.
Dhuna sistemike dhe pandëshkueshmëria
Gjatë luftës dyvjeçare, dhuna fizike, tortura dhe forma të tjera të abuzimit kundër palestinezëve u normalizuan brenda sistemit të burgjeve izraelite. Kësaj i kontribuoi edhe Ministri i Sigurisë Kombëtare i ekstremit të djathtë, Itamar Ben-Gvir, i cili u mburr publikisht për racione të reduktuara për të burgosurit dhe ekzistencën e një burgu nëntokësor ku palestinezët nuk e shohin dritën e diellit.
Si të burgosurit aktualë ashtu edhe ish-të burgosurit, si dhe denoncuesit nga radhët e ushtrisë izraelite, dëshmuan për shkelje sistematike të së drejtës ndërkombëtare. Kjo mizori e institucionalizuar ka rezultuar në një rritje drastike të vdekjeve në të paktën 12 objekte civile dhe ushtarake në të gjithë Izraelin. Në krahasim, në dekadën para luftës, u regjistruan mesatarisht dy deri në tre vdekje në vit.
“Ky nuk është vetëm një incident i izoluar këtu e atje. Është sistematik dhe do të vazhdojë”, paralajmëron Abbas, duke shtuar se arsyeja për këtë është një kulturë e pandëshkueshmërisë pothuajse totale për vrasjet dhe abuzimet e palestinezëve. Deri më sot, vetëm një rast sulmesh ndaj të paraburgosurve ka arritur në gjykatë, duke rezultuar në dënimin e një ushtari me shtatë muaj burg.
“Pavarësisht këtij numri masiv të vdekjeve, askush nuk është arrestuar në dy vjet”, thekson Abbas. “Nuk ka pasur akuza për asnjë vrasje. Ndërsa këto politika po zbatohen, çdo palestinez në paraburgim është në rrezik, madje edhe ata të shëndetshëm, madje edhe ata të rinj që nuk kanë probleme shëndetësore themelore.”
Mjeku vdes në paraburgim, fati i shumë personave mbetet i panjohur
Viktimat përfshijnë disa raste të profilit të lartë, siç është vdekja e 50-vjeçarit Adnan al-Bursh, kreu i ortopedisë në Spitalin al-Shifa. Ai vdiq në burgun Ofer pas katër muajsh në paraburgim. Një i burgosur që ishte me të dëshmoi se rojet e sollën në oborr pak para vdekjes së tij, të plagosur dukshëm dhe të zhveshur nga beli e poshtë. Trupi i tij ende nuk i është kthyer familjes së tij në Gaza.
Nga ana tjetër, shumë të burgosur të vdekur mbeten anonimë. Shërbimi i burgjeve dhe ushtria i dhanë PHRI-së vetëm numrin dhe vendet e vdekjeve, por jo emrat e viktimave. Familjet shpesh nuk e dinë fatin e anëtarëve të tyre sepse Izraeli e ka bërë shumë më të vështirë gjurmimin e palestinezëve të ndaluar.
PHRI pretendon se gjatë shtatë muajve të parë të luftës, ushtria refuzoi të jepte informacion bazë mbi statusin e mijëra të burgosurve në Gaza, në atë që mund të konsiderohet një politikë e zhdukjes me forcë.
Edhe pse një adresë email-i për pyetje u krijua në maj 2024, kjo ka sjellë vetëm përmirësim të kufizuar dhe PHRI vazhdon të regjistrojë “dështime të vazhdueshme dhe mungesë transparence”. Avokatët marrin rregullisht informacion se nuk ka të dhëna për arrestimet e klientëve të tyre, edhe kur ka prova të qarta.
Ekziston edhe rasti i njohur i Hussam Abu Safiye, drejtor i Spitalit Kamal Adwan në Gaza, i cili u arrestua në një bastisje në dhjetor 2024. Ushtria izraelite mohoi për një javë se po e mbante atë në paraburgim, pavarësisht ekzistencës së një regjistrimi video të arrestimit.
Rasti i Abu Safiye, ku presioni i medias çoi në pranimin e paraburgimit, është një përjashtim i rrallë. Refuzimi i autoriteteve për të dhënë informacion në kohë “ofron arsye të konsiderueshme për frikën se shumë nuk janë më gjallë”, tha raporti i PHRI-së.
“Këto shkelje të rënda të së drejtës ndërkombëtare e kanë bërë çdo përpjekje për të përcaktuar shkallën e plotë të politikës së Izraelit për vrasjen e të burgosurve palestinezë ose për të gjurmuar fatin e shumë palestinezëve të marrë në paraburgim jashtëzakonisht të vështirë, nëse jo të pamundur”, shtoi ajo.
Një shembull tragjik është familja Alfaqawi, e cila mësoi vetëm pasi i paraqiti një peticion Gjykatës së Lartë se 41-vjeçari Mounir dhe djali i tij 18-vjeçar Yassin kishin vdekur në paraburgim. Forcat izraelite i morën ata nga shtëpia e tyre në Khan Younis në mars të vitit 2024.
Kur organizata HaMoked u përpoq të merrte informacion në emër të familjes, ushtria këmbënguli se nuk kishte të dhëna për ndalimin e tyre. Vetëm pas një apeli ligjor në tetor të këtij viti, babai dhe djali “nuk ishin më gjallë” dhe policia ushtarake po hetonte rrethanat e vdekjes së tyre.
Mijëra ende në paraburgim
Në mesin e tetorit të këtij viti, si pjesë e marrëveshjes së armëpushimit, Izraeli liroi 250 të burgosur palestinezë të dënuar në gjykatat izraelite dhe 1,700 të paraburgosur nga Gaza të cilët u mbajtën pa akuza ose gjyq. Megjithatë, shkalla e paraburgimit është aq e madhe saqë edhe pas lirimit masiv, të paktën 1,000 palestinezë mbetën në burgjet izraelite në të njëjtat kushte.
Ushtria izraelite tha në një deklaratë se po vepronte “në përputhje me ligjin izraelit dhe ndërkombëtar” dhe ishte në dijeni të vdekjeve, përfshirë ata që kishin probleme shëndetësore ose lëndime “si rezultat i armiqësive”.
“Sipas protokollit standard, policia ushtarake kryen një hetim për çdo vdekje të një të burgosuri”, tha ushtria. Shërbimi i Burgjeve të Izraelit (IPS) nuk iu përgjigj kërkesave për koment.
