Vendpushime bregdetare luksoze, hekurudha me shpejtësi të lartë dhe rrjete energjie inteligjente të optimizuara nga inteligjenca artificiale – ky është vizioni i “Project Sunrise”, plani i administratës Trump për ta shndërruar Rripin e shkatërruar të Gazës në një metropol bregdetar futuristik, raporton WSJ .
Ky është një draft që, sipas zyrtarëve amerikanë, është përgatitur nga Jared Kushner, dhëndri i Presidentit Donald Trump, dhe Steve Witkoff, i dërguari special për Lindjen e Mesme, me pjesëmarrjen e një rrethi të ngushtë zyrtarësh të lartë të Shtëpisë së Bardhë.
Nga tenda në apartament në katin e fundit
Plani u prezantua në një prezantim PowerPoint prej 32 faqesh, i etiketuar si “i ndjeshëm, por i paklasifikuar”. Ai përmban ilustrime të rrokaqiejve bregdetarë, grafikë dhe tabela kostosh, dhe përshkruan rrugën që duhet të ndjekin banorët e Gazës për t’u zhvendosur nga vendbanimet me tendë në apartamente luksoze dhe nga varfëria në prosperitet ekonomik.
Megjithatë, dokumenti nuk specifikon saktësisht se cilat vende ose kompani do ta financojnë rindërtimin, as nuk specifikon se ku do të jetojnë afërsisht dy milionë palestinezë të zhvendosur gjatë rindërtimit. Zyrtarët amerikanë thonë se tashmë ua kanë treguar prezantimin donatorëve potencialë, përfshirë monarkitë e pasura të Gjirit, Turqinë dhe Egjiptin.
Dyshime brenda administratës
Disa zyrtarë amerikanë që e kanë parë planin shprehin dyshime serioze në lidhje me realizueshmërinë e tij. Ata janë skeptikë ndaj mundësisë që Hamasi të bjerë dakord për çarmatimin, i cili është një parakusht që projekti të fillojë, por edhe ndaj idesë se vendet e pasura do të ishin të gatshme të financonin transformimin e një zone të paqëndrueshme të pasluftës në një qytet me teknologji të lartë.
Megjithatë, të tjerë besojnë se ky është vizioni më i detajuar dhe optimist i të ardhmes së Gazës deri më tani, me kusht që Hamasi të dorëzojë armët dhe t’i japë fund konfliktit prej dekadash.
“Slidet mund të bëjnë sa të duan”, tha Steven Cook, një bashkëpunëtor i lartë në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë (CFR). “Askush në Izrael nuk mendon se situata do të thyejë bllokimin, dhe kjo u përshtatet të gjithëve.”
“Asgjë nuk do të ndodhë derisa Hamasi të çarmatoset. Hamasi nuk do të çarmatoset, kështu që asgjë nuk do të ndodhë”, shtoi ai.
Kushti pa të cilin nuk ka rindërtim: çarmatimi i Hamasit
Në përgjigje të një hetimi, një zëdhënës i Shtëpisë së Bardhë tha se Presidenti Trump vazhdon të monitorojë nga afër situatën në Gaza dhe planin e paqes.
“Administrata Trump do të vazhdojë të punojë intensivisht me partnerët për të siguruar paqe të qëndrueshme dhe për të hedhur themelet për një Gazë paqësore dhe të begatë”, tha ai.
Vetë dokumenti, në faqen e dytë, thotë qartë, me shkronja të kuqe të theksuara, se rindërtimi i Gazës varet nga “demilitarizimi dhe heqja e të gjitha armëve dhe tuneleve” nga Hamasi.
Kushtoi më shumë se 112 miliardë dollarë
Sipas draftit, kostoja totale e projektit do të ishte 112.1 miliardë dollarë gjatë dhjetë viteve. Shtetet e Bashkuara do të angazhoheshin për një rol “spirancë”, duke siguruar rreth 60 miliardë dollarë përmes granteve dhe garancive të borxhit, duke përbërë rreth 20 përqind të mbështetjes totale financiare.
Plani parashikon që Gaza mund të financojë vetë disa nga projektet në fazat e mëvonshme, duke shlyer gradualisht borxhet e saj ndërsa ekonomia lokale rimëkëmbet. Banka Botërore gjithashtu do të luajë një rol në financim.
Kushner, Witkoff, këshilltari i lartë i Shtëpisë së Bardhë, Josh Gruenbaum dhe zyrtarë të tjerë kanë hartuar propozimin gjatë 45 ditëve të fundit, në konsultim me zyrtarët izraelitë, sektorin privat dhe kontraktorët. Shifrat do të përditësohen çdo dy vjet, sipas planit.
Katër faza të rinovimit
Rindërtimi do të zhvillohej në katër faza, duke filluar në jug – Rafah dhe Khan Yunis – duke u përhapur më pas drejt kampeve qendrore dhe duke përfunduar në Qytetin e Gazës.
Vitet e para do t’i kushtoheshin pastrimit të rrënojave, municioneve të pashpërthyera dhe tuneleve të Hamasit, duke siguruar njëkohësisht strehim të përkohshëm, spitale fushore dhe klinika të lëvizshme. Pas kësaj, do të fillonte ndërtimi i banesave të përhershme, spitaleve, shkollave dhe ndërtesave fetare, së bashku me rindërtimin e rrugëve, rrjeteve të energjisë dhe bujqësisë. Projektet luksoze bregdetare dhe qendrat moderne të transportit janë planifikuar vetëm në fazat përfundimtare.
Një nga projektet kryesore, “Rafah i Ri”, parashikohet të jetë selia e administratës së Gazës dhe shtëpia e më shumë se 500,000 banorëve, me më shumë se 100,000 njësi banimi, më shumë se 200 shkolla, të paktën 75 objekte shëndetësore dhe rreth 180 xhami dhe qendra kulturore.
Pengesa të mëdha në tokë
Shkalla e shkatërrimit paraqet një sfidë të madhe. Pas dy vitesh sulmesh izraelite, nën rreth 68 milionë ton rrënoja, sipas vlerësimeve, ka rreth 10,000 trupa. Toka është e ndotur, e mbushur me bomba të pashpërthyera dhe luftëtarët e Hamasit janë ende të ngulitur në enklavë.
Nëse përmbushen kushtet e sigurisë, zyrtarët amerikanë pretendojnë se mund të fillojnë zbatimin e planit brenda vetëm dy muajsh.
“Nuk mund ta bindësh askënd të investojë para në Gaza nëse beson se brenda dy ose tre vjetësh do të ketë një luftë tjetër”, tha Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio.
Një rrugë e gjatë drejt paqes
Nisja e “Projektit Sunrise” varet nga përfundimi i një procesi të gjatë dhe të brishtë paqeje midis Izraelit dhe Hamasit. Aktualisht, po zbatohet vetëm faza e parë e një plani trefazor, pasi Hamasi ende nuk e ka dorëzuar pengun e fundit – trupin e Ron Gwilyi. Vetëm atëherë forcat izraelite mund të tërhiqen, Hamasi të lëshojë armët dhe të heqë dorë nga pushteti në Gaza, duke i hapur rrugën vitesh rindërtimi.
Autoritetet amerikane kanë shqyrtuar propozime të tjera, siç është plani GREAT Trust, por “Projekti Sunrise” tregon se administrata tani është e përfshirë drejtpërdrejt në formësimin e së ardhmes së Gazës – edhe nëse nuk e quan zyrtarisht atë ndërtim shteti.
“Nëse e thua diçka mjaftueshëm herë, njerëzit do ta besojnë. Nëse thonë se nuk është ndërtim kombi, shpresojnë që njerëzit t’i besojnë”, tha Cook. “Por kjo është ndërtim shteti.”
