Mosmarrëveshje për emrin “Maqedoni”? Nuk është asgjë e re. Konflikti shpërtheu në vitet 1990 kur ai vend u bë i pavarur pas shpërbërjes së RSFJ-së Jugosllavisë – me emrin “Republika e Maqedonisë”. Kjo shkaktoi një valë indinjate në Greqinë fqinje. Bëhej fjalë për ndjenjat kombëtare, dhe ndoshta diçka shumë më tepër: emri “Maqedoni” mund të rezultonte në pretendimet territoriale të fqinjëve sllavë në provincën e Maqedonisë në Greqinë veriore – kështu arsyetoi pala greke.
Kontrata është nënshkruar në liqenin e Prespës, në kufirin tre-kufitar të Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë. Pak më vonë, shteti i riemërtuar i Ballkanit mund të anëtarësohet në NATO. Megjithatë, anëtarësimi në Bashkimin Evropian do të duhet ende të presë.
“Shenja e oportunizmit”
Kur u betua të shtunën, më 11 maj 2024, presidentja e re e Maqedonisë së Veriut, Gordana Siljanovska-Davkova, thjesht hoqi prefiksin “Veriu”. “Deklaroj se do t’i kryej detyrat e presidentit të Maqedonisë me përkushtim dhe përgjegjësi, do të respektoj kushtetutën dhe ligjet dhe do ta mbroj sovranitetin, integritetin territorial dhe pavarësinë e Maqedonisë”, tha politikani i partisë nacionaliste VMRO-DPMNE.
Dhe nuk janë vetëm grekët që kanë frikë se mandati për përbërjen e qeverisë së re të Maqedonisë së Veriut dhe presidenti i VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski, do të duan gjithashtu ta lëkundin marrëveshjen e Prespës – ai dhe presidenti i ri njoftuan disa. herë gjatë fushatës zgjedhore që duan të përdorin emrin historik “Maqedonia”. Ata janë të shqetësuar edhe në Bruksel, nga frika e tensioneve të reja në rajon.
Megjithatë, Giorgos Cogopoulos, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin e Trakës dhe anëtar i grupit të mendimit të Athinës ELIAMEP, nuk është aq i shqetësuar. Ai thotë për DW se performanca e presidentit të ri është padyshim një shenjë oportunizmi. “Politikanët duan të kënaqin votuesit dhe, për fat të keq, shpesh mbështeten në kartën e nacionalizmit”, thekson analisti grek. Ai nuk beson se Maqedonia e Veriut do të lejojë përshkallëzimin e konfliktit.
Gjithashtu, thotë ai, nuk ka gjasa që pala greke ta shfrytëzojë incidentin e fundit si mundësi për të ndërprerë Marrëveshjen e Prespës. Sepse: “Ajo marrëveshje është thelbi i marrëdhënieve dypalëshe”, shpjegon politologu.
Në të njëjtën kohë, qeveria e tij nuk po nxiton të zbatojë plotësisht Marrëveshjen e Prespës. Tre anekset e marrëveshjes, të cilat kryesisht i referohen ndryshimeve në çështjen e monumenteve dhe teksteve shkollore, nuk janë ratifikuar ende nga parlamenti grek. Politologu Cogopulos beson se vonesa ka të bëjë me kufizimet politike në Athinë.
“Konservatorët në pushtet nuk mund ta anulojnë më Marrëveshjen e Prespës, por të paktën mund të pretendojnë para votuesve të tyre se nuk po punojnë plotësisht për zbatimin e saj”, shpjegon analisti, përcjell DW .
