Fotografi nga arkivi tregojnë punët e brendshme të NATO-s dhe shfaqjet publike të forcës që kur Traktati themelues i Aleancës ushtarake hyri në fuqi në gushtin e vitit 1949. /rel/
Një muaj para këtij takimi në Uashington DC, me një traktat të nënshkruar nga Shtetet e Bashkuara, Kanadaja, Mbretëria e Bashkuar dhe nëntë vende të tjera evropiane, u shpall themelimi i Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut.
Mes tensioneve në rritje me Bashkimin Sovjetik të Stalinit (BRSS), nënshkruesit e NATO-s deklaruan se një sulm ndaj një vendi anëtar, do të konsiderohej si sulm ndaj të gjithëve. Kjo dispozitë u përfshi në një seksion kyç të Traktatit të NATO-s i njohur si Neni 5.
Ideja e një aleance ushtarake transatlantike ishte formuar pas Luftës së Dytë Botërore, ndërsa BRSS-ja dukej e gatshme për të zgjeruar ndikimin e saj në Evropën e rraskapitur. Në vitin 1948 Kremlini mbështeti një grusht shteti komunist në Çekosllovaki dhe filloi të ushtronte presion ndaj Norvegjisë për të formuar një pakt “mos-sulmimi”.
Drejtori i Çështjeve Evropiane të Amerikës, John D. Hickerson, në vitin 1948, bëri thirrje që Shtetet e Bashkuara të tregojnë “prova konkrete të vendosmërisë amerikane për t’u rezistuar shkeljeve të mëtejshme komuniste” në të gjithë Evropën. “Gatishmëria për të luftuar për lirinë është e lidhur ngushtë me forcën e ndihmës në dispozicion”, vuri në dukje diplomati.
Një tank i paidentifikuar shihet gjatë një stërvitjeje të përbashkët në kufirin midis Francës dhe Gjermanisë, në shtatorin e vitit 1952.NATO-ja do të shihej edhe si një mënyrë për të kufizuar çdo “ringjallje të mundshme të militarizmit gjerman”. Një përmbledhje e qëllimeve të Aleancës që i atribuohen sekretarit të parë të përgjithshëm të NATO-s ishte “të mbante Bashkimin Sovjetik jashtë, amerikanët brenda dhe gjermanët poshtë”.
Një konferencë e NATO-s në Paris më 1954.Emërtimi gjeografik “Atlantiku i Veriut” thuhet se u zgjodh në mënyrë që aleanca të mund të mbetej e hapur për anëtarësime të reja, e në të njëjtën kohë të mos i linte hapësirë interesimit eventual të vendeve nga Amerika Latine dhe nga vende të largëta si Australia.
Flamuri i NATO-s ka ngjyrë të kaltër të errët, që përfaqëson Oqeanin Atlantik, me një busull që tregon orientimin nga paqja, dhe një rreth që simbolizon unitetin.
Pas rënies së Murit të Berlinit, në nëntor të vitit 1989, komunizmi dukej se po tërhiqej në Evropë.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Manfred Worner, duke shëtitur nëpër Sheshin e Kuq gjatë një vizite në Moskë në korrik të vitit 1990.
Elementet e një përçarjeje të re mes Moskës dhe Perëndimit u shfaqën kur sekretari i Shtetit i SHBA-së, James Baker, i tha udhëheqjes sovjetike në shkurt të 1990-tës se, “nëse Shtetet e Bashkuara mbajnë praninë e tyre në Gjermani brenda kornizës së NATO-s, “asnjë centimetër i juridiksionit aktual ushtarak të NATO-s nuk do të përhapet në drejtimin lindor”. Ky mendim u përsërit – ndonëse kurrë nuk u pajtua zyrtarisht – nga ministri i Jashtëm gjerman Hans-Dietrich Genscher.
Me Luftën e Ftohtë të fituar pas vitit 1991, u shtuan pyetjet ekzistenciale për të ardhmen e NATO-s. Presidenti i SHBA-së, Xhorxh Bush, vuri në dukje se, për një paqe të porsalindur, “rreziku i vërtetë vinte nga një ndjenjë e përgjithshme euforie se gjithçka po shkonte mirë”.
Ndërsa “muri i frikës” u shemb në vitet 1990, NATO u ristrukturua për një epokë në të cilën “një kërcënim i vetëm masiv dhe global u ka lënë vendin rreziqeve të shumëllojshme dhe nga shumë drejtime”.
Të shtënat e para në luftime nga NATO-ja ndodhën në shkurt të vitit 1994 kur luftëtarët amerikanë rrëzuan katër avionë luftarakë serbë që bombarduan një fabrikë boshnjake gjatë konfliktit që po përshkallëzohej në të gjithë ish-Jugosllavinë.
Dhjetëra mijëra trupa të NATO-s u vendosën gjatë konfliktit në Bosnje. Që atëherë, aleanca ka ndërhyrë edhe në Kosovë, Afganistan dhe në luftën civile të Libisë.
NATO u përfshi gjithashtu në operacionin për të goditur piraterinë në brigjet e Afrikës nga viti 2008 deri në vitin 2016.
Forcat paqeruajtëse të NATO-s hynë në Kosovë, duke shënuar fundin e luftës që la më shumë se 13.500 njerëz të vrarë, kryesisht shqiptarë. Kësaj i parapriu fushata ajrore e NATO-s kundër caqeve ushtarake serbe më 1999, e cila ka zgjatur 11 javë dhe është kryer për të ndalur dhunën e forcave serbe kundër shqiptarëve në Kosovë.
Bombardimet e NATO-s më 1999 kundër caqeve të forcave serbe, ishin operacioni i dytë i madh luftarak i NATO-s, pas sulmeve të vitit 1995 në Bosnje dhe Hercegovinë.
Sot, NATO-ja ka 32 shtete anëtare në të gjithë Evropën dhe Amerikën e Veriut. Në mes të pushtimit rus të Ukrainës, anëtarët e NATO-s në mënyrë individuale e kanë furnizuar Kievin me armatime në vlerë prej dhjetëra miliarda dollarësh, por aleanca nuk ka ndërhyrë drejtpërdrejt.
NATO-ja e ka quajtur pushtimin rus një “luftë brutale dhe të paprovokuar agresioni kundër Ukrainës” dhe është zotuar se përfundimisht do ta përfshijë Ukrainën në aleancë.
