Pavarësisht se me kë do të bisedojë presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, para se të vendosë të shkojë në samitin e BRICS në Kazan, ai nuk duhet të shkojë atje.
Pasi arriti t’i shmangej një përgjigje të qartë ftesës së presidentit të Rusisë, Vladimir Putin, në samitin e BRICS në fillim të shtatorit, duke e shtyrë atë deri më 10 ose 15 tetor, Vuçiq përsëri e shtyu përgjigjen për udhëtimin për 20 tetor. ose 21 pas një bisede të rëndësishme.
Deri në momentin e shkrimit të këtij artikulli, nuk mundëm të merrnim një përgjigje se me kë do të bisedojë Vuçiq nga këshilltari i tij për media, dhe Nikola Luniq, drejtor ekzekutiv i Këshillit për Politika Strategjike, i tha Danasit se pavarësisht se me kë do të bisedojë më 20 tetor, nuk duhet të jetë për të ndikuar në vendimin e tij përfundimtar për të mos marrë pjesë në Samitin e BRICS, natyrisht me falënderim ndaj Putinit për ftesën, dhe në përputhje me mënyrat tradicionale diplomatike.
– Ndryshe nga Moska e vitit 1992, Beogradi vazhdon t’i rezistojë vendosjes së sanksioneve kundër Rusisë, gjë që e ndërlikon pozicionin tonë në BE, por kjo është e justifikuar në aspektin humanitar dhe efektivitetin pasues të atij regjimi. Pavarësisht kësaj, akuzat për eksportin e armëve dhe pajisjeve ushtarake serbe (OJQ) në Ukrainë shpesh vijnë nga Rusia, të cilat duhen marrë seriozisht dhe në këtë situatë histerie gjeopolitike, nuk duhet marrë një rrezik i panevojshëm për sigurinë, siç është pranimi i pjesëmarrjes në Samiti i BRICS. Dhe pavarësisht se Aleksandar Vuçiq me siguri do të rrezikonte për jetën e tij, presidenti i Serbisë nuk duhet ta bëjë këtë. Asnjë interes i huaj, as eksponentët apo bashkëbiseduesit e tyre, nuk kanë dhe nuk duhet të ndikojnë në interesat shtetërore dhe vendimet e presidentit, i cili thjesht nuk duhet të marrë pjesë në Samitin e BRICS – mendon Luniq.
– Megjithatë, është e vërtetë që Samiti i BRICS do t’i shërbejë Rusisë për t’i treguar Perëndimit se ajo ka ende partnerë dhe aleatë pavarësisht agresionit kundër Ukrainës. Ndërsa Kina dhe India po përpiqen të rrisin ndikimin e tyre në Jugun Global përmes BRICS, Rusia e percepton atë si një segment të luftës së saj kundër Perëndimit. Veçanërisht interesante është qasja e Indisë, kryeministri i së cilës Modi ka konfirmuar praninë e tij në Samit, por me fokus dypalësh. Përkatësisht, India përdor BRICS si një platformë për dialog ekonomik dhe promovimin e multipolaritetit, por organizata QUAD përcakton identitetin e tyre strategjik dhe të sigurisë – thotë ai.
Lunić sugjeron që, pavarësisht gjithçkaje, Serbia të ndjekë të gjitha forumet shumëpalëshe, por ekskluzivisht në nivel ekspertësh, gjë që nuk do të na krijonte probleme të politikës së jashtme, siç është deklarata e fundit e aleancës me Rusinë.
– Rusia aktualisht luan një rol shkatërrues gjeopolitik dhe kërkon të diversifikojë konfliktin e Ukrainës në mbarë botën me veprime hibride agresive që përfshijnë sabotim, akte dhune, aktivitete keqdashëse kibernetike, fushata dezinformuese dhe ndikim politik keqdashës. Ky thjesht nuk është interesi i Serbisë dhe presidenti Vuçiq e ka theksuar qartë në disa raste se interesi ynë jetik është një rajon paqësor dhe stabil. Është pikërisht për këtë arsye që ata do të duhej të hetonin shpërthimet gjithnjë e më të shpeshta që ndodhin në Industrinë e Mbrojtjes të Serbisë. Nëse instituti i përdoruesit përfundimtar nuk respektohet dhe prodhimi ynë i OJQ-ve në fakt përfundon në Ukrainë, atëherë numri i aksidenteve pa një epilog hetimor është simptomatik. Publiku duhet të informohet nëse shkaku i aksidenteve të tilla është mosrespektimi i brendshëm i procedurave apo sabotimi nga një faktor i huaj që përpiqet të pengojë eksportin e OJQ-ve – përfundon Luniq.
Kurse Dimitrije Miliq, drejtoresha programore e organizatës “Novi terti put”, beson se biseda nuk është e rëndësishme.
– Çështja nëse do të shkohet apo jo në Kazan është një çështje politike, sepse elektorati do të donte ta shihte dhe Perëndimi jo. Dhe duhet vlerësuar se sa prezenca në një takim të tillë mund të dëmtojë reputacionin në Perëndim, duke pasur parasysh takimin me Putinin që do të ndodhte gjatë vizitës – thotë ai për Danas.
Ai shton se beson se edhe në opinionin publik vendas ekziston dëshira për ta mbajtur atë në pasiguri dhe në një zonë gri, sepse në periudhën e fundit qeveria ka bërë disa lëvizje politike që gravitojnë drejt Perëndimit (blerja e pushkëve, marrëveshja për lëndët e para kritike me BE-në, marrëveshja e partneritetit strategjik në energji me SHBA-në) dhe më pak nga ato që përfitojnë Rusinë.
– Opinioni publik, përfshirë votuesit e partisë në pushtet, ka simpati më të madhe për Rusinë sesa për Perëndimin. Unë supozoj se presidenti po përpiqet të balancojë politikën e tij në atë mënyrë që të ruajë mbështetjen e vendeve perëndimore dhe të mos humbasë mbështetjen e votuesve vendas. Është mjaft e vështirë për shkak të kësaj thirrjeje. Por nëse presidenti do të largohej, unë supozoj se ai do ta bënte këtë për hir të komunikimit me elektoratin në kuptimin që Serbia ende po udhëheq një politikë të balancuar – shpjegon ai.
I pyetur se si mund ta “dënojë” Perëndimi Vuçiqin nëse largohet, ai u përgjigj se nuk besonte se do të ishte ndonjë dënim i veçantë përveç një reputacioni negativ.
– Mediat perëndimore do të fillonin ta përdornin me ton kritik atë imazh të takimit të dy presidentëve. Ndoshta nga pala kosovare mediat e Kosovës dhe njerëzit që përfaqësojnë qëndrimet e Kosovës do të fillonin ta përfaqësonin Serbinë si Rusinë e rajonit tonë apo Rusinë e Vogël dhe këtë imazh do ta paraqisnin si dëshmi. Kjo e bën të vështirë për Serbinë t’i shtiret perëndimit se nuk është – thotë Miliq.
Kujtojmë se Putini e ftoi Vuçiqin në Kazan përmes zëvendëskryeministrit Aleksandër Vulin dhe i kujtoi se kontrata e furnizimit me gaz skadon në mars.
Vuçiq më pas falënderoi për ftesën, por tha se pikërisht në momentin e samitit, nga 22 deri më 24 tetor, ka pasur një “turmë në zonën e rreptësisë”, pra shumë mysafirë, gjë që një pjesë e publikut e ka kuptuar si refuzim. Që të nesërmen ai u mbrojt dhe tha se nuk kishte marrë ende një vendim dhe e shtyu për 10 ose 15 tetor.
Ndërkohë erdhi lajmi se Vulin po shkon në Kazan , që nuk do të thotë automatikisht se nuk po shkon edhe Vuçiq.
Kur skadoi afati që Vuçiq i kishte dhënë vetes, ai deklaroi se vendimin do ta shpallte sërish më 20 apo 21 tetor.
