Një vit pas tërheqjes nga traktati ndërkombëtar që ndalon testimin e armëve bërthamore, Rusia vazhdon të marrë pjesë në aktivitetet e atij pakti global, tha sot kreu i komitetit përgatitor të Traktatit për Ndalimin Gjithëpërfshirës të Testimit të Armëve Bërthamore (CTBTO).
Vendet anëtare të CTBTO i zgjatën dje mandatin Robert Floyd në krye të organizatës edhe për katër vite të tjera.
Në tetor 2023, Rusia tërhoqi zyrtarisht ratifikimin e Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBT), që nënkuptonte se vendi nuk kishte më asnjë detyrim ligjor sipas paktit global.
“Ishte një vendim shumë zhgënjyes,” tha Floyd.
Rusia nisi një tjetër stacion për zbulimin e testeve bërthamore
Megjithatë, Rusia që atëherë ka nisur një tjetër stacion monitorimi për të zbuluar testet bërthamore, tha Floyd. Tani ka 32 stacione ruse në funksionim që dërgojnë të dhëna në CTBTO dhe vende të tjera.
Ato janë pjesë e rrjetit global të CTBTO prej rreth 300 stacionesh matëse që regjistrojnë dridhjet, valët e zërit dhe sinjalet kimike që mund të prodhohen nga testet bërthamore.
“Vendet e dinë se nëse vendosin të kryejnë një provë bërthamore, nuk mund ta fshehin atë”, tha Floyd.
Marrëveshja krijoi një rrjet global stacionesh monitorimi që mund të zbulojnë tingujt, valët e goditjes ose pasojat radioaktive nga një shpërthim bërthamor. Kur të përfundojë, ai do të përmbajë 321 stacione monitorimi dhe 16 laboratorë, të organizuar nga 89 vende. Rreth 90 për qind e sistemeve janë tashmë funksionale, duke përfshirë Rusinë dhe Shtetet e Bashkuara.
Putin: Rusia duhet të ketë të njëjtat opsione si SHBA
Presidenti rus Vladimir Putin e arsyetoi tërheqjen e tij nga marrëveshja e OKB-së duke thënë se Rusia duhet të ketë të njëjtat opsione si fuqia kryesore bërthamore – SHBA.
Ndryshe nga Rusia, SHBA-ja nuk e ka ratifikuar kurrë traktatin, por, si vendet e tjera me përjashtim të Koresë së Veriut, ka vërejtur një ndalim të testimit të armëve bërthamore që nga vitet 1990.
“Unë pres një marrëdhënie të vazhdueshme konstruktive me administratën e Donald Trump,” tha Floyd, duke vënë në dukje se marrëdhëniet midis Uashingtonit dhe CTBTO kanë qenë konstruktive gjatë mandatit të tij të parë si president.
Edhe pse 187 vende kanë nënshkruar traktatin e vitit 1996, ai ende nuk është zyrtarisht në fuqi. Që kjo të ndodhë, nëntë vende të tjera duhet t’i bashkohen CTBT: SHBA, Rusia, Kina, Pakistani, Izraeli, Koreja e Veriut dhe Irani dhe Egjipti.
Floyd beson se nuk ka gjasa që këto vende ta ratifikojnë marrëveshjen në të ardhmen e afërt. Ai theksoi, megjithatë, se moratoriumi global mbi testimet bërthamore është de fakto në fuqi pasi respektohet nga të gjitha vendet përveç Koresë së Veriut.