Mjeti kinez i inteligjencës artificiale DeepSeek tronditi botën, duke ofruar një risi të papritur me një çmim të jashtëzakonshëm. Ky trend nuk është vetëm në teknologji – po ndodh edhe në industrinë farmaceutike.
Një kompani pak e njohur kineze bioteknike Akeso, e cila u themelua 10 vjet më parë, ka tronditur sektorin e bioteknologjisë me ilaçin e saj të ri për kancerin e mushkërive. Ilaçi në fjalë është Ivonescimab, i cili ka tejkaluar ilaçin popullor kundër kancerit Keytruda, nga kompania amerikane Merck. Të ardhurat nga Ivonescimab deri më tani kanë arritur në 130 miliardë dollarë.
Sipas të dhënave klinike të publikuara në Konferencën Botërore për Kancerin e Mushkërive, një konferencë kryesore mjekësore, u deshën 11.1 muaj për ata që trajtoheshin me mjekësinë kineze përpara se tumoret e tyre të fillonin të rriteshin përsëri, ndërsa u deshën 5.8 muaj për ata që trajtoheshin me ilaçin amerikan përpara se tumoret e tyre të fillonin të rriteshin përsëri.
Sipas të dhënave nga kompania financiare britanike Refinitiv, vlera e aksioneve në Summit Therapeutics me qendër në Kaliforni, partneri i Akeso në Shtetet e Bashkuara, është dyfishuar, duke arritur një rekord të lartë.
Ky fakt u vu re pak në atë kohë, megjithëse ekspertët vunë në dukje se ishte një moment vendimtar për industrinë farmaceutike kineze. Por gjithçka ndryshoi pas arritjes së fundit të DeepSeek, e cila tërhoqi vëmendjen e të gjithë botës.
“Unë besoj se industria bioteknike e Kinës do të luajë një rol të rëndësishëm globalisht. Dhe ne do të marrim pjesë gjithnjë e më shumë,” tha CEO i Akeso, Michelle Xia në një intervistë me BiotechTV muajin e kaluar.
Akeso i tha CNN se ishte një moment tepër emocionues kur droga e tyre e kaloi Keytruda si droga më e shitur në botë.
“Inovacioni i Akeso-s udhëhiqet nga një kuptim i thellë i biologjisë së sëmundjeve dhe inxhinierisë së proteinave, duke shfrytëzuar zhvillimin e shpejtë dhe bollëkun e talenteve kryesore në Kinë”, shtojnë ata.
Rritja e bioteknologjisë kineze
Deri në vitet 1980, kur Kina hapi ekonominë e saj, shumica e kompanive të saj farmaceutike ishin në pronësi të shtetit. Kompanitë bioteknologjike të vendit kanë bërë kryesisht kopje të barnave ekzistuese gjatë 40 viteve të fundit.
Megjithatë, në 10 vitet e fundit ata kanë prodhuar ilaçe që konkurrojnë me ato nga perëndimi. Përveç kësaj, ata nënshkruan marrëveshje licencimi me vlerë miliarda dollarë me partnerët perëndimorë, të gjitha në mënyrë që ata të mund të eksportonin produktet e tyre në pjesën tjetër të botës.
Kështu vitin e kaluar, gjigandi britaniko-suedez AstraZeneca nënshkroi një kontratë 1.92 miliardë dollarësh me kompaninë kineze CSPC Pharmaceutical Group për të zhvilluar ilaçe kundër sëmundjeve kardiovaskulare. Për më tepër, Merck gjithashtu ka një kontratë dy miliardë dollarësh me kompaninë kineze Hansoh Pharmaceutical për një pilulë eksperimentale për humbje peshe.
“Njerëzit ishin të vetëdijshëm se industria kineze e bioteknologjisë po rritej me shpejtësi, por shumë pak e shihnin atë si një kërcënim të vërtetë për inovatorët kryesorë amerikanë. Tani ky kërcënim po bëhet real sepse po filloni të shihni ilaçe të gjeneratës së ardhshme që janë një lloj zbulimi,” vuri në dukje Rebecca Liang, një analiste farmaceutike në AB Bernstein.
Sipas të dhënave nga HSBC Qianhai Securities këtë muaj, Kina po bëhet një qendër e inovacionit bioteknologjik. Gjegjësisht, numri i marrëveshjeve për licencim në vitin 2017 ishte vetëm 46, ndërsa vitin e kaluar ishte 200. Vlera e të gjitha këtyre marrëveshjeve ishte katër miliardë dollarë në vitin 2017, ndërsa vitin e kaluar ishte 57 miliardë dollarë.
Të dhënat nga Mergemarket tregojnë se transaksionet e mëdha farmaceutike me vlerë 50 miliardë dollarë ose më shumë që përfshijnë kompani kineze u rritën me 30 për qind vitin e kaluar krahasuar me një vit më parë.
Cui Cui, menaxher i përgjithshëm i kërkimit të kujdesit shëndetësor në bankën e investimeve Jefferies, tha se aftësitë kërkimore dhe efikasiteti i zhvillimit të kompanive kineze bioteknike janë gjithnjë e më konkurruese për shkak të faktorëve të tillë si mbështetja e fortë e qeverisë, investimet e huaja dhe talenti i bollshëm vendas.
“Bioteknologjia kineze konsiderohej vetëm një imitim në të kaluarën, por në të ardhmen mund të jetë në gjendje të konkurrojë me kompanitë më të mira farmaceutike,” tha Cui.
Dyshime në shtëpi
Por ndërsa arritja e Akeso intrigon botën, në Kinë ka polemika për cilësinë e barnave gjenerike vendase që kanë të njëjtat përbërës si ilaçet e patentuara, por janë shumë më të lira. Domethënë, mosbesimi në efektivitetin e ilaçeve vendase është i thellë. Cilësia e dyshimtë e supozuar e barnave gjenerike kineze ka çuar në një hetim zyrtar.
Institucionet rregullatore kanë siguruar se këto barna janë të sigurta dhe se dyshimet për cilësinë janë të pabaza. Disa banorë të Pekinit i thanë CNN se nuk dinin për Akeso ose ilaçin e ri të tij dhe se ata ende preferonin barnat e importuara.
Investitorët amerikanë dhe institucionet rregullatore kanë vënë në pikëpyetje më parë të dhënat mbi provat klinike në Kinë. Analisti farmaceutik Liang kujtoi se Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) më parë nuk pranonte barna të prodhuara në Kinë, duke besuar se testimi i tyre nuk ishte mjaft rigoroz.
Ilaçi i ri i Akeso nuk është gjenerik dhe është miratuar nga një rregullator kinez për disa pacientë me kancer. Megjithatë, është shumë larg nga fillimi i shitjeve në SHBA. Cui tregoi se po përgatitet një provë globale që mund të provojë më tej efektivitetin e saj. Nëse rezultati i këtij testi është i mirë, do të jetë provë e mëtejshme se Kina ka bërë një përparim në zhvillimin e ilaçeve moderne, shkruan CNN .
