Një diplomat rus, i tërhequr nga Brukseli mes një spastrimi të spiunëve nga autoritetet belge, është nominuar për të drejtuar misionin në Beograd të organit më të madh të sigurisë në Evropë.
MMoska ka nominuar Dmitry Iordanidin, ish-zëvendësshef i misionit të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) në Bosnjë e Hercegovinë, me një përvojë të gjerë në Ballkan, për të drejtuar misionin e organizatës në Serbi, sipas dokumenteve të brendshme të OSBE-së të siguruara nga REL-i.
Kandidatura e tij u bë mes akuzave në rritje nga Shtetet e Bashkuara dhe qeveritë evropiane vitet e fundit për aktivitete “të dëmshme” ruse në rajonin e mbuluar nga organizata rajonale e sigurisë me 57 shtete, me seli në Vjenë, sipas një hetimi të përbashkët të Radios Evropa e Lirë dhe disa mediave evropiane.
Iordanidi, 55 vjeç, është një nga 20 diplomatët rusë që u larguan në heshtje nga Brukseli në vitin 2023 për shkak të akuzave nga Shërbimi belg i Sigurisë Shtetërore (VSSE) se ishin spiunë që vepronin nën mbulesë, sipas një liste të përpiluar nga inteligjenca belge dhe të vërtetuar në mënyrë të pavarur nga tri burime të inteligjencës perëndimore, sipas hetimit të përbashkët të REL-it, faqes së lajmeve EUobserver me bazë në Bruksel, gazetës belge De Morgen, revistës javore belge Humo dhe gazetës franceze Le Monde.
Një burim nga institucionet e inteligjencës e quajti këtë tërheqje të spiunëve si një “rast për të zbrazur sirtarin tonë” pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt të vitit 2022.
Ai ka punuar në Shërbimin e Kontrollit Special GRU, i cili është i specializuar në monitorimin sizmik dhe infratingullit nëpërmjet satelitëve, një tjetër shërbeu në forcat speciale të GRU në Qendrën Senezh dhe i treti jetonte në konviktin e Konservatorit GRU në rrugën Narodnogo Opolcheniya në Moskë.Kandidimi i tij vjen mes akuzave nga Shtetet e Bashkuara dhe qeveritë evropiane për aktivitetet “dashakeqe” të Rusisë në rajonin evropian, 57 vende të së cilës janë anëtarë të OSBE-së.
Iordanidi, i identifikuar nga inteligjenca belge se ka lidhje me Shërbimin e Inteligjencës së Jashtme (SVR), është i vetmi diplomat midis 20 që nuk u shpall persona non grata në spastrimin e spiunëve. Rusia e tërhoqi Iordanidin pasi Belgjika e bëri të qartë se përndryshe do ta shpallte atë persona non grata, tha një burim i inteligjencës. Ky status është një “njollë e zezë” për një diplomat dhe e bën jashtëzakonisht të vështirë karrierën e tij në çdo vend tjetër.
Tani Moska po përpiqet ta rikthejë Iordanidin në Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE), një organizatë ndërkombëtare që luajti një rol të madh në monitorimin e agresionit rus në Ukrainë dhe në përpjekjen për të ndërmjetësuar midis Moskës dhe Kievit përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën në shkurt 2022 .
Sipas një dokumenti të siguruar nga Radio Liberty, Dmitry Iordanidi aktualisht është përfshirë në një listë prej tetë kandidatësh për postin e kreut të misionit të OSBE-së në Serbi. Afati i aplikimit ishte 1 dhjetor 2024. Kandidatë të tjerë përfshijnë përfaqësues nga Greqia, Italia, Austria, Kanadaja, Italia dhe Sllovakia. Një tjetër rus, Alexei Lyzhenkov, është nominuar për këtë post.
Rusia ka propozuar gjithashtu Iordanidin për postin e kreut të Zyrës së Programit të OSBE-së në kryeqytetin Kirgistan, Bishkek, dhe për një pozicion të ngjashëm në zyrën e programit të organizatës në kryeqytetin e Kazakistanit, Astana.
Siç shkruan Anton Shekhovtsov , studiues i ndikimit rus në Evropë dhe kreu i Qendrës për Parime Demokratike në Vjenë, në rrjetin social X , Rusia tani po punon në mënyrë aktive për të forcuar ndikimin e saj në tre vende të OSBE-së: Serbi, Kazakistan dhe veçanërisht Kirgistan. Sipas Shekhovtsov, kjo dëshmohet nga numri i nominimeve ruse për pozita udhëheqëse në zyrat e programit të OSBE-së në Beograd, Astana dhe Bishkek.
“Zakonisht një shtet emëron një kandidat – ose asnjë, nëse ka pak interes të ndikojë në një zyrë të caktuar programore. Kur një shtet emëron disa kandidatë, ai sinjalizon një interes të fortë për një vend të caktuar,” shkruan Shekhovtsov, duke vënë në dukje se Rusia ka emëruar nga dy kandidatë secili për postet e shefave të zyrave të OSBE-së në vendet e përmendura më sipër.
OSBE-ja i tha Radios Evropa e Lirë përmes një emaili se procesi i punësimit për të tri pozitat ishte në vazhdim e sipër dhe se organizata nuk mund të komentonte për këtë çështje, duke përmendur konfidencialitetin.
Emërimet në këto pozicione bëhen nga Kryetarja aktuale e OSBE-së, aktualisht Ministrja e Jashtme finlandeze Elina Valtonen . Në procesin e përzgjedhjes, ajo do të konsultohet me zyrtarë të lartë aktualë dhe të mëparshëm të OSBE-së, si dhe me vendet pritëse të misioneve përkatëse, tha për Radion Evropa e Lirë zëdhënësja e OSBE-së, Alexandra Taylor.
“Ne kemi një proces rigoroz përzgjedhjeje për të gjitha pozicionet tona në OSBE, duke përfshirë shefat e misioneve,” thotë Taylor. OSBE-ja nuk mund të thotë se kur do të dihen rezultatet e konkursit.
Zyrtarët perëndimorë kanë akuzuar vazhdimisht Moskën për sabotim të punës së selisë së OSBE-së në Vjenë dhe për abuzim me parimin e konsensusit të organizatës, përfshirë në rastet që lidhen me luftën në shkallë të gjerë të Rusisë kundër Ukrainës, konflikti më i madh dhe më i përgjakshëm në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore.
Për shkak të kundërshtimit rus, Misioni Special i Monitorimit të OSBE-së në Ukrainë u mbyll pas pushtimit të plotë të Ukrainës nga Moska në shkurt 2022. Misioni zgjati tetë vjet pasi Rusia aneksoi Krimenë dhe mbështeti separatistët e armatosur pro-rusë në rajonin e Donbasit.
Siç tregoi një hetim i Radio Liberty në mars 2023, pas fillimit të një lufte në shkallë të plotë kundër Ukrainës, Rusia dërgoi diplomatët e saj të dëbuar nga vendet e BE me dyshimin për spiunazh në ambasadën në Serbi, një vend presidenti i të cilit, Aleksandar Vuçiç, kërkon të mbajë lidhje tradicionalisht të forta me Moskën. Në dhjetor 2023, mësuam gjithashtu se një nga vëzhguesit e OSBE-së në zgjedhjet parlamentare në Serbi ishte Alexander Studenikin , një diplomat rus i dëbuar nga Belgjika në vitin 2022 për “veprime të paligjshme dhe subversive kundër interesave dhe sigurisë së BE-së”.
Në verën e vitit 2024, Asambleja Parlamentare e OSBE-së, e cila promovon dialogun midis shteteve pjesëmarrëse, i bëri thirrje udhëheqjes së organizatës që të nisë diskutimet dhe rishikimet e duhura për të hequr qafe ndikimin shkatërrues të Rusisë.
Gjurma publike e Iordanidit në kryeqytetin belg ishte minimale. Ai mbërriti atje në të njëjtin vit 2023, disa muaj para se të tërhiqej. Kjo “periudhë belge” e gjoja punonjësit të SVR-së bie në kontrast me karrierën e tij diplomatike, e cila lidhej kryesisht me Ballkanin.
Të dhënat e disponueshme publikisht tregojnë se në vitin 2009, Iordanidi shërbeu si sekretar i parë politik në ambasadën ruse në Sarajevë dhe disa vjet më vonë, ai drejtoi zyrën në terren të OSBE-së në Banja Luka, kryeqyteti i Republika Srpska, një rajon autonom brenda Bosnjë-Hercegovinës. Iordanidi më vonë mori postin e Zëvendës Shefit të Misionit të OSBE-së në Sarajevë dhe pritet të largohet nga kjo detyrë në gjysmën e dytë të vitit 2022 ose në fillim të vitit 2023. Një burim i OSBE-së kujton se Iordanidi u largua nga Sarajeva për në Belgjikë.
Në maj 2013, Iordanidi u ul midis Presidentit rus Vladimir Putin dhe Ministrit të Jashtëm Sergei Lavrov gjatë takimit të tyre me presidentin e atëhershëm serb Tomislav Nikolic në rezidencën verore presidenciale ruse në Soçi. I pranishëm në takim ishte edhe Aleksandar Vuçiq, presidenti aktual i Serbisë, i cili atëherë ishte ministër i Mbrojtjes dhe zëvendëskryeministër i parë.
Kërkesave tona për koment nuk iu përgjigjën as Iordanidi, as ambasada ruse në Bruksel, as Sigurimi Shtetëror belg.
Skautët me biçikleta
Midis 19 diplomatëve të tjerë rusë të përfshirë në listën e inteligjencës belge të spiunëve të dyshuar së bashku me Iordanidi ishte Alexander Kovalchuk , i cili zyrtarisht mbante postin e këshilltarit në ambasadën ruse në Bruksel.
Të dhënat e regjistrimit të vendbanimit të zbuluara në internet tregojnë se Kovalchuk ishte regjistruar në adresën: Moskë, Rruga Narodnogo Opolcheniya, 50 – kjo është e njëjta adresë me Akademia Ushtarake e Ministrisë së Mbrojtjes Ruse. Akademia njihet gjerësisht si “Konservatori GRU”.
Lista e spiunëve të dyshuar diplomatikë përfshin edhe Sergei Cherepanov , i cili mbante postin e sekretarit të dytë në ambasadën ruse në Bruksel. Sipas të dhënave të nxjerra nga qeveria ruse, ai ka punuar më parë në Akademinë e Forcave Raketore Strategjike në Moskë dhe ishte regjistruar në një adresë të lidhur me njësinë ushtarake 46179. Ky është Shërbimi Special i Kontrollit GRU , i cili është i specializuar në monitorimin sizmik dhe infratingullit nëpërmjet satelitëve si pjesë e Drejtorisë kryesore të 12-të të Ministrisë së Mbrojtjes, e cila është përgjegjëse për sigurinë bërthamore.
Adresa e banimit të një diplomati tjetër rus të dëbuar, Dmitry Zamogilnykh , i cili punonte në stafin teknik të ambasadës, është i lidhur me njësinë ushtarake 92154, një njësi e forcave speciale të GRU në qytetin e mbyllur ushtarak të Senezh në Solnechnogorsk.
Disa punonjës të dëbuar të Ambasadës Ruse në Belgjikë lanë gjurmë të qëndrimit të tyre në vend në aplikacionin sportiv Strava.
Kështu, Sergei Gudilin , i cili punonte në ambasadë si “punonjës teknik”, publikonte rregullisht stërvitjet e tij në këtë aplikacion . Gjatë shëtitjeve të tij me biçikletë rreth kryeqytetit belg, Goudilin fotografoi instalimet ushtarake si stacioni i radarit Berthem, ” një strukturë kyçe për mbrojtjen kombëtare dhe kontrollin e trafikut ajror” në Belgjikë. Sipas llogarisë së gruas së tij në VKontakte , familja ka jetuar në Itali nga 2011 deri në 2015.
Gudilin disa herë i “pëlqeu” seancat e trajnimit të një punonjësi tjetër të ambasadës ruse në Belgjikë, Maksim Tsarkov , i cili, sipas listës që morëm, punonte atje si sekretar i tretë dhe ishte punonjës i SVR-së. Tsarkov bëri xhiron e tij të fundit me biçikletë në afërsi të Brukselit më 7 shtator 2023, dhe më 6 dhjetor ai ishte duke bërë ski në Moskë.
Disa nga punonjësit e dëbuar të Ambasadës Ruse në Belgjikë kanë gjetur tashmë punë të reja në përfaqësi të tjera diplomatike ruse. Kështu, Andrei Kuznetsov , i cili ishte përfaqësues tregtar në Bruksel dhe, sipas inteligjencës, punonjës i SVR-së, tani mban të njëjtin post në ambasadën ruse në Malajzi, dhe ish-atasheu i ambasadës së Brukselit, Aleksandër Vyskrebentsev , i cili dyshohet se ka punuar gjithashtu për inteligjencën e huaj, tani është një atashe i ambasadës ruse në Tajlandë.
Kërkesat e dërguara në adresat e postës elektronike të Kovalchuk, Cherepanov, Zamogilnykh, Tsarkov, Gudilin dhe Vyskrebentsev të treguara në të dhënat mbetën pa përgjigje. Ne nuk gjetëm ndonjë kontakt aktiv të Kuznetsov në burime të hapura ose në baza të të dhënave të rrjedhura.
Kërcënim në rritje
20 spiunë të dyshuar rusë, një listë e të cilëve u ekzaminua nga Radio Liberty, u larguan nga Belgjika në vitin 2023. Përveç tyre, më herët janë dëbuar edhe 48 anëtarë të delegacioneve ruse në BE dhe NATO me seli në Bruksel. Një nga këta njerëz, Denis Pavlov , siç zbuloi Radio Liberty në dhjetor 2023, u transferua nga misioni rus në BE për të punuar në Afrikë për të vendosur marrëdhënie me përfaqësuesit e agjencive të sigurisë të Republikës së Afrikës Qendrore pas vdekjes së Yevgeny Prigozhin.
“Belgjika dëshiron të mbajë marrëdhënie normale diplomatike me Rusinë, por nuk mund të lejojë që këto marrëdhënie të përdoren për qëllime spiunazhi,” tha zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme belge, Pierre Steverlinck në përgjigje të kërkesës sonë për koment .
Që nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, vendet e NATO-s kanë dëbuar gjithsej rreth 700 diplomatë rusë, duke përfshirë edhe spiunë të dyshuar . Megjithatë, ekspertët perëndimorë paralajmërojnë se kërcënimi nga Moska vazhdon të evoluojë.
“Ne kemi parë një ulje të aftësisë [inteligjencës ruse] për të kryer operacione të inteligjencës shkatërruese në vendet tona, por kjo tani është rikthyer,” tha për EUobserver James Appathurai , ndihmës sekretari i përgjithshëm i NATO-s për inovacionin, operacionet hibride dhe kibernetikën.
Apathurai vuri në dukje se Rusia e ka zhvendosur fokusin e saj në rekrutimin në internet, duke përfshirë gjithnjë e më shumë grupe kriminale dhe individë që nuk dyshojnë në aktivitete sabotuese.
“Ata që rekrutohen në këtë mënyrë shpesh as nuk e kuptojnë se për kë po punojnë,” thotë Appathurai. “Ata bëjnë zjarrvënie, nxjerrin trena nga shinat, sulmojnë pronat e politikanëve – inteligjenca ruse qëndron pas gjithë kësaj”.
Revista gjermane Der Spiegel raportoi muajin e kaluar se hetuesit gjermanë besojnë se një seri sulmesh vandalizmi ndaj makinave në vend janë financuar nga një kontraktor rus dhe janë kryer nën maskën e aktivizmit mjedisor.
Prokurorët në qytetin gjerman të Ulm kanë raportuar arrestimin e katër të dyshuarve në lidhje me më shumë se 100 akte vandalizmi që përfshinin derdhjen e shkumës në tubat e shkarkimit të makinave. Në mesin e të arrestuarve kishte njerëz nga Rumania, Serbia, Bosnja dhe Hercegovina.
Në janar, kryeministri polak Donald Tusk akuzoi Rusinë për planifikimin e sulmeve terroriste kundër objektivave të paspecifikuara duke përdorur transportin ajror pas dy incidenteve në Lituani dhe MB, në të cilat pakot e DHL morën flakë në magazina pa ndonjë arsye të dukshme.
“Nuk do të hyj në detaje, por mund të konfirmoj vetëm vlefshmërinë e frikës se Rusia po planifikonte akte të terrorizmit ajror jo vetëm kundër Polonisë, por edhe kundër linjave ajrore në mbarë botën”, tha Tusk në një konferencë për shtyp.
Moska ka mohuar vazhdimisht akuzat nga qeveritë perëndimore se ajo qëndron pas sulmeve terroriste, duke përfshirë zjarrvënie, helmime dhe sulme ndaj njerëzve që nuk i pëlqen në Perëndim.
