Pak para takimit të fundit mes të dërguarit të posaçëm presidencial amerikan, Steve Witkoff dhe presidentit rus Vladimir Putin, u bënë të njohura detajet e “ofertës përfundimtare” nga Shtetet e Bashkuara për kushtet e përfundimit të luftës midis Ukrainës dhe Rusisë. Një nga pikat e këtij plani është njohja ligjore nga Shtetet e Bashkuara të aneksimit rus të gadishullit të Krimesë, që u bë në vitin 2014. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky e hedh poshtë këtë mundësi.
Kanali televiziv “Nayatoyashchee Vremya”shpjegoi nëse është e mundur të njihet Krimeja si ruse nga pikëpamja e ligjit ukrainas, amerikan dhe ndërkombëtar.
Çfarë thotë legjislacioni ukrainas?
Presidenti ukrainas (ndonjë, jo vetëm Volodymyr Zelensky) nuk mund të vendosë vetë për të tjetërsuar ndonjë territor nga Ukraina, sepse kjo ka të bëjë me ndryshimin e Kushtetutës së vendit. Të paktën dy të tretat e anëtarëve të parlamentit duhet të votojnë për një vendim të tillë në dy seanca plenare.
Populli i Ukrainës duhet të konfirmojë një vendim të tillë – në një referendum gjithë-ukrainas . Gjithashtu, një vendim përkatës duhet të merret nga Gjykata Kushtetuese.
Në të njëjtën kohë, ndryshimet në Kushtetutën e Ukrainës (sipas nenit 157 të Kushtetutës ) nuk mund të miratohen gjatë luftës. Për më tepër, ndryshimet nuk mund të përfshijnë shkelje të integritetit territorial të Ukrainës (kjo është e ndaluar nga i njëjti nen 157).
Aneksimi i Krimesë dhe ligji amerikan
Shtetet e Bashkuara të Amerikës gjithashtu nuk mund ta njohin Krimenë si ruse. Në vitin 2017, SHBA miratoi Aktin Kundër Kundërshtarëve të Amerikës përmes Sanksioneve, i cili e ndalon drejtpërdrejt këtë.
Seksioni 257 i Aktit thotë se është politika e Shteteve të Bashkuara të:
- Mbështetja e qeverisë së Ukrainës në rivendosjen e sovranitetit dhe integritetit territorial të saj;
- Të dënojë dhe të kundërshtojë të gjitha veprimet destabilizuese të qeverisë së Federatës Ruse në territorin e Ukrainës, të kryera në kundërshtim me detyrimet e saj dhe marrëveshjet ndërkombëtare;
- Ata kurrë nuk do të njohin aneksimin e paligjshëm të Krimesë nga qeveria e Federatës Ruse, si dhe ndarjen e ndonjë pjese të territorit të Ukrainës përmes përdorimit të forcës ushtarake.
Përveç kësaj, në Shtetet e Bashkuara ekziston doktrina Simson . Me këtë dokument, Shtetet e Bashkuara deklaruan që në vitin 1932 se nuk do të njihnin shtetet e krijuara si rezultat i luftërave agresive. Në bazë të ligjit, për shembull, Shtetet e Bashkuara refuzuan të njohin Estoninë, Letoninë dhe Lituaninë si territore sovjetike.
Në vitin 2018, administrata Trump, gjatë mandatit të tij të parë, miratoi Deklaratën e Krimesë, e cila u citua së fundmi nga Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky.
“Shtetet e Bashkuara ripohojnë politikën e tyre të refuzimit të njohjes së pretendimeve të Kremlinit për sovranitet mbi territorin e konfiskuar me forcë në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar. Së bashku me aleatët, partnerët dhe komunitetin ndërkombëtar, Shtetet e Bashkuara kundërshtojnë përpjekjen e Rusisë për të aneksuar Krimenë dhe janë të përkushtuara për të mbështetur këtë politikë derisa të rivendoset integriteti territorial i Ukrainës”, thotë dokumenti .
“Vetë Putini ia mbylli derën kësaj”: Krimea dhe ligji ndërkombëtar
Current Time pyeti avokatin dhe studiuesin ndërkombëtar në Universitetin e Këlnit, Gleb Bogush , nëse ligji ndërkombëtar lejon që Krimea të njihet si ruse.
“Jo, jo. Për më tepër, ai i ndalon shtetet ta bëjnë këtë. Shtetet kanë një detyrim absolut – absolut në kuptimin që të gjitha shtetet, jo vetëm palët në një konflikt, janë të detyruara të mos njohin ndryshimet territoriale, në veçanti aneksimin e territorit, si rezultat i akteve të agresionit.”
Njohja e njëanshme e ndryshimeve territoriale përmes agresionit (nën presion ose me vendim të një vendi) është gjithashtu e pamundur, thotë Bogush.
“Ligjërisht – e theksoj, ligjërisht – është e pamundur ta bësh Krimenë ruse. Edhe mundësia hipotetike e kësaj u mbyll nga vetë Putini dhe agresioni që filloi në 2014 [në Ukrainë pas aneksimit të Krimesë]. Edhe nëse, hipotetikisht, Ukraina, nën kërcënimin e menjëhershëm të shkatërrimit të shtetësisë ukrainase, do ta pranojë këtë dhe do ta pranojë këtë kuptim ligjor në kuptimin ndërkombëtar. Nëse disa shtete, madje edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, e njohin në mënyrë të njëanshme këtë fakt, në këtë rast ai nuk do të ketë asnjë rëndësi juridike ndërkombëtare dhe në vetvete, njohja juridike ndërkombëtare e përkatësisë së një shteti tjetër nuk do të jetë thjesht një shkelje e ligjit ndërkombëtar.
Bashkëbiseduesi shpjegon se fakti që kapja e Krimesë dhe veprimet e mëvonshme për të kryer agresion në lindje të Ukrainës në vitin 2014, u kryen nga të njëjtët njerëz sipas një skenari të ngjashëm, thekson se Krimea nuk ka ndonjë status të veçantë dhe “hyrja” e saj në Rusi nuk ishte vullnetare apo ligjore – ishte rezultat i një aneksimi.
“Ishte ky agresion në vitin 2014 që e lejoi atë të vazhdonte më tej. Siç dihet, ishte Krimea ajo që u shndërrua në një nga bazat kryesore, me ndihmën e së cilës, në fakt, në vitin 2022 filloi një pushtim i armatosur në shkallë të plotë të Ukrainës. Përveç kësaj, pikërisht në Krime u testuan të gjitha teknologjitë e aneksimit të territoreve, më pas u testuan katër rajone sipas modelit të të njëjtit rajon. Rusia”, vijon bashkëbiseduesi. “Po, shumë njerëz kanë përshtypjen se Krimea është një lloj historie më vete, e palidhur me situata të tjera dhe me luftën që filloi në 2022. Por në të vërtetë nuk është kështu.”
Në të njëjtën kohë, avokati kujton se ka precedentë të njohjes së aneksimit të territoreve nga SHBA – në veçanti, ne po flasim për Izraelin dhe Lartësitë e Golanit. Këta precedentë gjithashtu nuk përputhen me të drejtën ndërkombëtare:
“Tashmë në presidencën e tij të parë, Trump njohu agresionin e paligjshëm të Izraelit kundër Lartësive të Golanit. Nuk duhet të harrojmë se, për fat të keq, kjo administratë jo vetëm që lëshoi Deklaratën e Krimesë, por ndërmori edhe veprime që bien ndesh me ligjin ndërkombëtar. Ne duhet t’i kujtojmë vetes këtë. Dhe mendoj se nëse ky hap pason, nuk do të ketë asnjë linjë të të tjerëve të gatshëm për të ndjekur G.
Ai vëren se vetë fakti i një pushtimi të gjatë nuk e bën të ligjshëm aneksimin e territorit si rezultat i agresionit:
“Vitin e kaluar, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, organi kryesor gjyqësor i OKB-së, e trajtoi pikërisht këtë çështje në opinionin e saj këshillues mbi pasojat ligjore të pushtimit izraelit të territoreve palestineze. Gjykata theksoi se aneksimi i territoreve të pushtuara është absolutisht i ndaluar, si formalisht ashtu edhe në fakt. Okupimi nuk mund të shndërrohet në një situatë të përkohshme sipas kohës; kaloi ose disponimi i disa liderëve të shtetit ka ndryshuar, prandaj, siç e kam thënë tashmë, e drejta ndërkombëtare e interpreton këtë çështje në mënyrë të paqartë – kjo është e pamundur.
