Gjatë Luftës së Ftohtë, parada e Ditës së Fitores më 9 maj ishte thelbësore për këdo që kërkonte të kuptonte strukturën e fshehtë të pushtetit të Kremlinit. Kremlinologët analizuan çdo imazh sikur të deshifronin shkrimet e shenjta. Vendosja e zyrtarëve, mungesat, ndryshimet delikate në afërsi të Sekretarit të Përgjithshëm – çdo detaj linte të kuptohej për rrymat politike pas dyerve të mbyllura.Krahas Ditës së Revolucionit (7 nëntor), funeraleve shtetërore dhe mbledhjeve të Komitetit Qendror, parada ofroi një pamje të rrallë të udhëheqësve sovjetikë të mbledhur publikisht. Analistët analizuan formacionin për të vlerësuar ndikimin, rivalitetin dhe mbijetesën. Sot, ky ritual është zbehur ndërsa arti i Kremlinologjisë dukej se po bëhej i vjetëruar në fund të Luftës së Ftohtë. Të kuptuarit e fuqisë ruse tani fillon dhe mbaron me një figurë të vetme: epoka e Putinologjisë ka mbërritur.Makina sovjetike vepronte me parashikueshmëri të zymtë. Strukturat ekzistonin. Pushteti lëvizte përmes komiteteve, fraksioneve, rregullave ideologjike. Sot, kjo nuk është më rasti: Byroja Politike është zhdukur, doktrina marksiste është zhdukur, kontrollet institucionale janë shembur. Ajo që mbetet është Vladimir
Putin , i rrethuar nga një kastë besnikësh të zgjedhur me kujdes, të gatshëm të shihen në krah të tij.
Parada e Ditës së Fitores së këtij viti ofroi një listë të gjatë të ftuarish, por vetëm me një grusht emrash të shquar: Xi Jinping i Kinës, Lula da Silva i Brazilit, Nicolás Maduro i Venezuelës, Aleksandar Vučić i Serbisë, Robert Fico i Sllovakisë dhe To Lam i Vietnamit. Sheshi i Kuq, i mbështjellë me flamuj dhe i rrethuar nga pajisje ushtarake të vjetra, prodhoi një mesazh më të qetë se në kohën sovjetike. Jo një shfaqje dominimi, por një sinjal mbijetese. Rusia nuk është e izoluar. Ajo ende ka miq. Ja ku janë.
Në një shfaqje solidariteti, katër nga udhëheqësit e Evropës po takohen në kryeqytetin ukrainas për të diskutuar se si ta shtyjnë Moskën drejt një armëpushimi pa kushte, të pranuar tashmë nga Ukraina.
Por pjesëmarrja nuk është besnikëri. Një shtrëngim duarsh në Sheshin e Kuq nuk është një traktat. Prania nuk është e barabartë me partneritet.
Kamerat në paradën e Ditës së Fitores së këtij viti qëndruan tek personalitetet e huaja në tribunat e rishikimit, duke e bërë të vështirë të dallohej se cilët zyrtarë të lartë rusë ishin të pranishëm. Midis atyre që mund të shiheshin, rënia më e habitshme nga rëndësia ishte Sergei Shoigu. Dikur figura autoritare me uniformë të plotë që inspektonte trupat në vitin 2022, tani ai qëndronte me një kostum të thjeshtë biznesi – Putin i dha fund rolit të tij në Ministrinë e Mbrojtjes, duke e riemëruar në heshtje në Këshillin e Sigurisë në vitin 2024. Uniforma e tij, ashtu si ndikimi i tij, ishte zhdukur.
Ulja e detyrës së Shoigut ka qenë e ditur publikisht për muaj të tërë. Megjithatë, në kohën sovjetike, një ndryshim i tillë mund të ishte zbuluar vetëm gjatë një ngjarjeje publike si kjo – e kapur nga një kremlinolog vigjilent dhe menjëherë e raportuar në kabllograme drejtuar ministrive të jashtme. Në vitin 2025, ajo u miratua me pak më shumë se një shënim në fund të faqes.
Kina është aktualisht e angazhuar në negociata të ndjeshme tregtare me Shtetet e Bashkuara në Zvicër – bisedime që janë jetësore për të ardhmen e saj ekonomike. Ndërsa Rusia përbën vetëm 3.9% të tregtisë së Kinës, vendet e NATO-s përfaqësojnë mbi 40%, me SHBA-në dhe BE-në në qendër. Pekini mund t’i ofrojë Moskës një shtrëngim duarsh, por a ka gjasa të rrezikojë stabilitetin e vet ekonomik për një partner, ekonomia e të cilit po lëkundet dhe besueshmëria ushtarake është në rrënoja? Çfarë fiton Kina nga mbështetja e një anijeje që po fundoset?
Kjo është ajo që e bën Kremlinologjinë e sotme kaq të ndryshme. Nuk ka ideologji unifikuese. Asnjë doktrinë. Asnjë vizion global. “Eurazianizmi” i Alexander Dugin mund të vishet si i tillë, por “bota e madhe ruse” nuk bën asgjë për të shpjeguar atë që pamë të zhvillohej në Sheshin e Kuq.
Vende si Venezuela dhe Kuba shfaqen në Moskë sepse kanë pak alternativa. Të izoluara nga tregjet dhe institucionet perëndimore, shfaqja përkrah Putinit u ofron atyre dukshmëri dhe një shfaqje sfide. Serbia dhe Sllovakia nuk marrin pjesë për të përqafuar një vizion të përbashkët ideologjik, por për të irritojnë Brukselin, për të sinjalizuar pavarësinë ose për të nxjerrë ndikim. Prania e tyre ka më pak të bëjë me besnikëri dhe më shumë me teatrin.
Edhe Koreja e Veriut, një nga furnizuesit e fundit të besueshëm të armëve të Rusisë, duket se po vendos kufizime. Mbështetja e saj “e palëkundur” duket gjithnjë e më e kufizuar, e përqendruar në ndihmën ndaj mbrojtjes ruse brenda territorit rus në vend që të përfshihet në një luftë më të gjerë brenda Ukrainës. Vijat e besnikërisë janë më të holla nga sa duken.
Mark N. Katz, një profesor emeritus i politikës ruse në Universitetin George Mason dhe vëzhgues i hershëm i Kremlinit, sheh një ndryshim të madh: Kremlinologët dikur studionin një sistem të gjerë, të lidhur me rregullat e Partisë Komuniste. Putinologët tani studiojnë një njeri. Bashkimi Sovjetik, pavarësisht brutalitetit të tij, vepronte përmes komiteteve, ideologjisë dhe strukturës. Rusia e Putinit është ndërtuar mbi improvizim, besnikëri dhe instinkt. Putini nuk menaxhon një sistem – përkundrazi, Putini është sistemi. As parada e 9 majit nuk përqendrohet më te zyrtarët rusë, por te të huajt që janë të pranishëm, duke e larguar në fakt vëmendjen nga Rusia.
Ky ndryshim përputhet me një tjetër, vëren Katz, i parë në të gjithë Shtetet e Bashkuara, se ndryshe nga gjatë Luftës së Ftohtë, qeveria amerikane investoi shumë në të kuptuarit e Bashkimit Sovjetik. Kishte qendra universitare të ndërtuara rreth studimeve sovjetike. Sot, vëmendja intelektuale është zhvendosur diku tjetër – drejt Kinës, Lindjes së Mesme dhe teknologjive në zhvillim. Rusia nuk është më qendra e gravitetit analitik në akademinë amerikane.
Rusia është ende një kërcënim për sigurinë globale, megjithatë nuk duket se gëzon vëmendjen e Perëndimit që pritet të sjellë.
Parada e vitit 2025 kishte të gjithë koreografinë e zakonshme – pajisje ushtarake, formacione të sinkronizuara, flamuj që rrethonin Sheshin e Kuq. Por mesazhi themelor ndihej ndryshe. Aleancat janë të përkohshme. Ideologjia, boshe. Edhe mysafirë të besueshëm, si diktatori i hershëm i Bjellorusisë, ishin në aeroplanin e tij për t’u kthyer në Minsk brenda pak orësh nga përfundimi i ngjarjes.
Kremlinologjia dikur zbuloi mekanizmin e një perandorie. Putinologjia na tregon se çfarë mbetet kur ky mekanizëm zëvendësohet nga kontrolli i një njeriu: më pak për të interpretuar, më shumë thjesht për të parë.
Jason Jay Smart, Ph.D., politolog
