residenti i SHBA-së, Donald Trump, nënshkroi vendimin për të zgjatur masat e emergjencës për Ballkanin Perëndimor deri më 26 qershor 2026, të cilat u vendosën nga Presidenti i atëhershëm George Bush në vitin 2001 për shkak të kërcënimeve ndaj sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme të SHBA-së, njoftoi qeveria amerikane. Këto masa bëjnë të mundur sanksionimin e individëve dhe organizatave të përfshira në destabilizimin e rajonit, dhe bashkëbiseduesit tanë theksojnë se aktorët politikë vendas po e përkeqësojnë më tej pozicionin e tyre në atë kontekst me sjelljen dhe retorikën e tyre.
Këto janë masa të jashtëzakonshme ekonomike që u lejojnë Shteteve të Bashkuara të Amerikës të vendosin sanksione ndaj individëve dhe organizatave të përfshira në destabilizimin e rajonit, të ngrijnë asetet dhe fondet e tyre në SHBA dhe t’u ndalojnë kompanive amerikane të bëjnë biznes me ta.
Masat janë zgjeruar gradualisht me kalimin e viteve. Që nga viti 2003, ato kanë përfshirë ata që pengojnë zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit, në vitin 2021 ato u zgjeruan në korrupsion dhe minimizimin e institucioneve të pasluftës, dhe në vitin 2025 në përpjekjet për të sfiduar sovranitetin e vendeve në rajon dhe për të anashkaluar sanksionet amerikane.
Masat u zgjatën sepse, siç thuhet në vendim , individët vazhdojnë të kërcënojnë stabilitetin e rajonit, të minojnë marrëveshjet dhe institucionet e pasluftës dhe të pengojnë demokratizimin dhe integrimin euroatlantik të Ballkanit Perëndimor.
Bashkëbiseduesit tanë bien dakord se zgjatja e sanksioneve është një shprehje e një qëndrimi serioz në kontekstin e marrëdhënieve ndërkombëtare që nuk mund të injorohet dhe se sanksionet nuk janë vetëm një formalitet, por një instrument i rëndësishëm në ruajtjen e rendit, respektimin e marrëveshjeve dhe luftën kundër korrupsionit dhe tendencave autoritare.
Branka Latinović, ish-ambasadorja, beson se zgjatja e vlefshmërisë së Dekretit të Bushit nga viti 2001, si dhe të tjerëve që pasuan, vetëm sa konfirmon rregullin e vjetër në marrëdhëniet ndërkombëtare, i cili është se fuqitë e mëdha kanë vazhdimësi në politikën e tyre të jashtme.
Ajo shton se e njëjta gjë është edhe në rastin e sanksioneve të vendosura nga SHBA-të ndaj një numri të caktuar personash që nuk e respektojnë Dayton-in, por që janë gjithashtu të lidhur me korrupsionin.
– Vazhdimi i së njëjtës politikë për të cilën ju u vendosën sanksione, madje edhe rritja e sfidave të reja, nuk është një model për zgjidhjen e këtij problemi. Vazhdon me politikën e mohimit, duke përdorur retorikë nxitëse ndaj partnerëve perëndimorë, duke marrë masa që mund të përcaktohen vetëm si irrituese ndaj vetë partnerëve në BiH – thotë bashkëbiseduesi ynë.
Ajo thekson se shënimi i 30-vjetorit të nënshkrimit të Marrëveshjes së Dejtonit në Dejton ishte një mundësi e pashfrytëzuar për të ndërmarrë një hap të rëndësishëm drejt palës që inicoi, udhëhoqi negociatat dhe kontribuoi me vendosmëri në miratimin e asaj marrëveshjeje dhe kështu ndalimin e luftës në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Në të njëjtën kohë, kujton Latinović, SHBA-të dhe BE-ja ishin faktorët ndërkombëtarë që mundësuan vendosjen dhe ruajtjen e levave kryesore të paqes dhe stabilitetit në BiH.
Ish-diplomati Srećko Đukić beson se publikimi i vendimit të SHBA-së për të zgjatur sanksionet kundër personave juridikë dhe fizikë në Ballkanin Perëndimor për vitin e ardhshëm ose më shumë sjell kaos dhe panik të plotë midis mbështetësve të Trumpit serb dhe të tjerë.
– Duke brohoritur dhe duke bërë gjithçka që Trump të fitonte, duke u gëzuar pafundësisht për triumfin e tij, “patriotët” serbë dhe të tjerë ballkanas ulën kokën dhe heshtën. Të dobëtit e politikës botërore tani po gëlltisin petulla. Trump i tradhtoi. A nuk është kjo tashmë e mjaftueshme si pasojë e vendimit të fundit të Trump, i cili e ktheu kampin e Vuçiçit në të zezë? Dhe gjithçka filloi me debaklin e Vuçiçit, ende të pazgjidhur, në Amerikë, atje para vizitës së tij te Putini. Dhe ku Grenell, Brenel, Rod dhe Rodovi të tjerë, Giuliani dhe një listë e tërë e atyre që festuan si me njerëz të regjimit ashtu edhe me vetë kreun e regjimit, shëtitën nëpër Serbi për vite me radhë, gjithmonë në Beograd mbi ujë pa pyetur për çmimin, argëtoheshin, dhe ndoshta kishte ndonjë para xhepi, si Milo Ronhil, ai mbi Drina, i cili më shpesh na shqetëson këtu sesa bën atë për të cilën është zgjedhur të bëjë atje – thotë bashkëbiseduesi ynë.
Đukić vlerëson gjithashtu se Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk mund të jenë strehë për të paaftët, për ata që nuk respektojnë ligjet dhe për ata që dëshirojnë të sundojnë në mënyrë diktatoriale. Në këtë kontekst, Đukić vë në dyshim atë që në të vërtetë po thotë Trump kur thotë se ai parandaloi luftën midis Serbisë dhe Kosovës, duke sugjeruar se ndoshta kjo ishte drita e fundit e kuqe për të zbuluar se kush e sundon në të vërtetë Beogradin, duke shtuar se është i bindur se edhe kjo do të zbulohet.
