Shkruan: Rasim SMAJLAJ
-Sot nuk kisha para të mjaftueshme për të blerë një libër.
Një copë ushqim për shpirtin, një strehë për mendjen.
Një faqe që të më fliste me qetësinë e një fjale të shkruar.
Por dola në rrugë… dhe lexova më shumë se ç’kam lexuar ndonjëherë. Në sytë e njerëzve pashë një bibliotekë të dhembjes së përditshme.
Një antologji të heshtur që nuk botohen në letër, por që shkruhen çdo ditë nga jeta.
Në kafene, mes miqve që heshtnin njësoj si të huaj,
në dyert e dyqaneve ku qeskat ishin të lehta por sytë të rëndë,
në qoshet e rrugëve ku buka e gojës kërkohej me turp,
në klinikat ku trupat prisnin radhë, por shpirtrat lëngonin në heshtje,
në parqe lojërash ku nuk kishte as zë fëmijësh, as liri, as lojë,
në bankat e shkollave që heshtnin për mungesë të fëmijëve a mësimit,
në dheun që nuk hidhej më me nder për të vdekurit,
në qetapet e farmacive ku borxhet lexoheshin si drama të pashlyera,
në ballkonin e një nëne që kursente dritën,
por jo lotët që binin në një filxhan të vetëm të kafesë së hidhur. U trishtova… më shumë sesa mund ta shpjegoj.
Sepse për herë të parë, nuk kisha nevojë për një roman për të ndier dhimbje –
Më mjaftonte një vështrim i rastit, një nënë në pritje, një fëmijë i munguar, një burrë i lodhur që s’mund të blejë bukën e ditës. Në sytë e tyre, rilexova Hugon, Dostojevskin, Kamynë, Remarkun, Oruellin, Buxatin, Heminguejin…
E pashë vetën time si një personazh i parëndësishëm në këtë roman të përbashkët të mbijetesës. Por ndoshta kjo është letërsia më e rëndësishme:
Letërsia që nuk shkruhet, por që jetohet.
Letërsia e heshtjes së përditshme.
Ajo që nuk zë vend në vitrina, por në ndërgjegjen tonë.
Prandaj…
le ta mësojmë veten të shohim më thellë se faqet e librave.
Të mos kalojmë verbërisht pranë syve që na flasin me heshtje.
Të mos i quajmë “të parëndësishëm” ata që nuk flasin dot.
Sepse dhimbja më e madhe është ajo që s’ka zë.
E padrejtësia më e rëndë është ajo që është bërë zakon.
Le të mos jemi vetëm lexues të vuajtjeve,
por edhe dorë që ndihmon, zë që flet, shpirt që solidarizohet.
Sepse një shoqëri e drejtë nuk ndërtohet me spektakël, por me ndjeshmëri.
Dhe ndoshta, vetëm atëherë, nuk do të na duhet më të lexojmë vuajtjen në sy,
por do ta lexojmë dinjitetin, mirësinë… dhe shpresën.
