Për shtetet e vogla, nuk ka alternativë tjetër përveç një rendi ndërkombëtar të bazuar në rregulla, është përfundimi i një paneli presidentësh të katër vendeve të tilla evropiane që u zhvillua sot në Forumin Strategjik të Bledit.
Presidentja sllovene Nataša Pirc Musar, presidenti çek Petr Pavel, presidenti estonez Alar Karis dhe presidenti malazez Jakov Milatović diskutuan në Bled pozicionin e Bashkimit Evropian në një botë gjithnjë e më të trazuar.
Një ditë më parë, në hapje të konferencës ndërkombëtare, Pirc Musar tha se ditët e lavdisë së Evropës kishin mbaruar, sepse kontinenti nuk ishte më një fuqi politike dhe ekonomike globale. Megjithatë, presidenti slloven beson se vendet në mbarë botën e duan Evropën si një partnere të besueshme, veçanërisht ato që nuk duan të varen nga palët e treta.
“Bota është bipolare dhe e ndarë në demokraci dhe autokraci”
Për t’u rikthyer në skenën botërore, vendet e BE-së duhet të veprojnë si një e tërë, tha Pirc Musar. “Nuk shoh një kontinent tjetër që do të bëjë atë që i duhet kësaj bote”, tha ajo sot, duke shtuar se Evropa duhet të jetë e zëshme për vlerat themelore, të drejtat e njeriut dhe demokracinë.
“Nëse nuk jemi të zëshëm për këto tre gjëra, kush tjetër do ta bëjë?” tha Pirc Musar, duke shprehur trishtim dhe zhgënjim për pafuqinë e shteteve më të vogla për të ndikuar në ngjarjet botërore. “Do të doja të isha presidente e Shteteve të Bashkuara, sigurisht. Por shtetet e vogla ende kanë një zë” brenda Kombeve të Bashkuara dhe BE-së, prandaj multilateralizmi është i rëndësishëm dhe ne nuk duhet të heqim dorë nga rendi i bazuar në rregulla”, tha ajo.
Presidenti estonez u pajtua se “për shtetet e vogla nuk ka alternativë” përveç përpjekjes për të ruajtur rendin shumëpalësh. “Shumica e vendeve të botës janë të vogla, kështu që duhet të bashkohemi”, tha Karis. Presidenti çek foli për një “botë të re bipolare”, të ndarë në demokraci nga njëra anë dhe autokraci nga ana tjetër.
Presidenti malazez: Po hyjmë në një epokë përbindëshash
Paveli beson se “autokracitë, për momentin, po e fitojnë luftën mendore” sepse ato janë “më tërheqëse se demokracitë” për ato vende midis dy poleve që nuk kanë arritur të bindin pjesën tjetër të botës për rëndësinë e lirive dhe sundimit të ligjit. “Nëse vazhdojmë të besojmë se demokracitë në formën e tyre liberale janë sistemi më i mirë që njerëzimi ka shpikur deri më tani, atëherë nuk kemi zgjidhje tjetër veçse të luftojmë për të me të gjitha mjetet.
Kjo nënkupton edhe elementin ushtarak. BE-ja mund të jetë e fortë ekonomikisht dhe politikisht, por pa një ushtri të fortë, ne nuk do të shihemi si një aktor i rëndësishëm”, tha presidenti çek, një gjeneral që erdhi në këtë pozicion si ish-kryetar i komitetit ushtarak të NATO-s.
Presidenti malazez, duke përshkruar situatën aktuale gjeopolitike, citoi filozofin socialist italian Antonio Gramsci. “Bota e vjetër po vdes dhe e reja nuk ka lindur ende. Po hyjmë në një epokë përbindëshash”, tha ai.
Milatoviç mbështet hyrjen e Malit të Zi në BE
Por Milatoviç, si i vetmi president në panel që nuk përfaqësonte një anëtar të BE-së, beson se politikanët e asaj aleance janë shumë pesimistë sepse Evropa është ende “vendi më i mirë” në botë. “Mendoj se BE-ja është më e bashkuar se kurrë”, tha presidenti 38-vjeçar, duke kujtuar se vetëm 80 vjet më parë kontinenti ishte plotësisht i përçarë dhe i pafuqishëm, i vendosur midis SHBA-së dhe Bashkimit Sovjetik.
“Kur analizon përgjigjen e BE-së ndaj një mjedisi gjithnjë e më sfidues, ajo ka qenë gjithmonë një unitet më i madh”, theksoi ai, duke shtuar se përgjigjja duhet të jetë gjithmonë “më shumë Evropë”, që përfshin zgjerimin me anëtarë të rinj. Vendi i tij mund të jetë një “histori shumë më e madhe” këtu sepse duke u bashkuar me BE-në, mund të shërbejë si një sinjal për shtetet e tjera anëtare se zgjerimi është i mundur dhe se BE-ja është e aftë të “zgjidhë problemet e veta”.
“Evropa ka potencial më të madh se SHBA-ja”
Pirc Musar i bëri thirrje panelit për një “Shtet të Bashkuar Evropiane” që do të rifitonte zërin e saj në skenën ndërkombëtare përmes një uniteti më të madh. Presidenti slloven vazhdoi duke thënë se problemi i Evropës është se nuk u ofron udhëheqësve të tjerë botërorë një bashkëbisedues të vetëm.
Karis theksoi se e kupton nevojën për një zë të përbashkët më të fortë të vendeve evropiane, por se si estonez nuk mund të kërkojë integrim më të fortë nga bashkëqytetarët e tij më pak se 35 vjet pas fitimit të lirisë.
Milatoviç beson se procesi i integrimit më të fortë “duhet të vazhdojë gradualisht, gjë që po ndodh tashmë”, dhe Paveli theksoi se kontinenti ka “potencial më të madh se SHBA-të” dhe mund të rivalizojë ekonomikisht Kinën, por vetëm nëse e bën këtë të bashkuar.
