Nga Vladimir Muçaj
Emerimi i ministres Diella ka ndezur sot jo vetëm debatin publik vendas, por edhe vëmendjen e mediave botërore. Në një vend ku shpesh politika shfaqet si teatër, ky rast e ka shtyrë paradoksin drejt një skene ku pyetja kryesore nuk lidhet me CV-në, as me integritetin, por me diçka shumë më themelore: a ka kush që do ta dëgjojë Diellën duke thënë “Betohem”? Kushtetuta është e qartë: ministrat janë njerëz, frymorë, që ecin me këmbë, flasin me gojë dhe paraqiten tek Presidenti i Republikës për aktin solemn të betimit. Por në këtë rast, sikur skenari të ishte shkruar nga një dramaturg postmodern, të gjithë pyesin: ku, si dhe mbi të gjitha, kush do ta dëshmojë këtë betim?
Natyrisht, mund të duket si kuriozitet që të bën të buzëqeshësh, por pas ironisë fshihet një çështje serioze. Betimi nuk është një ritual folklorik, por momenti kur një individ ngarkohet me autoritet dhe përgjegjësi kushtetuese. Pa të, ministri nuk është ministër, dhe shteti mbetet me një boshllëk që nuk mbushet dot me art, as me retorikë. Nëse ky hap shmanget ose zëvendësohet me improvizime, krijohet precedent i rrezikshëm, ku Kushtetuta shihet si skenografi fleksibël, jo si themel i pandryshueshëm i shtetit ligjor.
Dekretimi nga Presidenti i Republikës i një “ministri virtual” do të ishte një akt antikushtetues në vetvete. Kushtetuta parashikon qartë se ministri është përgjegjës para Kuvendit dhe votohet aty, duke marrë mbi vete përgjegjësi politike dhe penale për veprimet e tij. Ndërsa një ministre artificiale, si “Diella”, është përkufizimisht e papërgjegjshme: nuk mund të merret në interpelancë, nuk mund të japë dorëheqje, nuk mund të hetohet. Kjo e kthen funksionin publik në farsë dhe hap derën për një strategji të rrezikshme: çdo abuzim, çdo akt i paligjshëm, çdo grabitje e pasurisë publike mund të justifikohet me arsyetimin cinik se “ka gabuar inteligjenca artificiale”, ndërkohë që pas ekranit, pas algoritmeve dhe emrit virtual, qëndrojnë individë realë, të gjallë e të mirëfilltë, që përfitojnë nga ky mashtrim.
Dhe ja ku del në pah stili i njohur “alla Rama”: aty ku politika përzihet me artin, provokimin dhe performancën publike, duke i bërë qytetarët herë spektatorë të mahnitur, herë kritikë të hutuar. Por shteti nuk është galeri arti, as skenë performance. Është kontratë, është normë, është proces formal. Dhe këtu asgjë nuk duhet marrë me humor, sado që vetë rasti të duket si një shaka e zgjuar e realitetit.
Sot opinioni publik nuk ka nevojë për metafora diellore apo shpjegime ironike, por për një përgjigje të qartë: a do të respektohen nenet e Kushtetutës, apo do të shpiket një skemë e re betimi që do të hynte në antologjitë e absurdit politik? Sepse nëse ndodh kjo e dyta, atëherë e vetmja gjë që mbetet të betohet, është vetë Kushtetuta – se ende është në fuqi.
