Putini i kërkoi falje Aliyevit. A janë emigrantët përsëri të mirëpritur në Rusi?
Vladimir Putin përfundoi një vizitë tre-ditore në Taxhikistan. Gjatë udhëtimit, ai u takua me Presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev dhe kërkoi falje për rrëzimin “e gabuar” të aeroplanit AZAL. Duke folur me gazetarët, Putin i përshkroi tensionet midis dy vendeve jo si një krizë ndërshtetërore, por si një “krizë emocionesh”.
Në një konferencë për shtyp pas udhëtimit, presidenti rus deklaroi gjithashtu se Rusia ka nevojë për migrantë, por ata duhet të zbatojnë ligjin rus. Putin dhe Presidenti i Taxhikistanit Emomali Rahmon nënshkruan një marrëveshje tregtare, e cila parashikon hapjen e një zyre të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Taxhikistanit në Rusi për të punuar me migrantët.
A do të zhduket fobia ndaj migrantëve në Rusi, a do të zbuten ligjet e migracionit dhe a mund të normalizohen marrëdhëniet midis Azerbajxhanit dhe Rusisë? Ne i diskutojmë këto pyetje me gazetarin e Echo of the Caucasus, Vadim Dubnov , dhe aktivisten e të drejtave të njeriut, Valentina Chupik.Fati i Rusisë, sipas deklaratave të Putinit në Dushanbe, po vendoset në front, jo përmes kontakteve diplomatike. Lufta ka çuar në një rrjedhje të punëtorëve migrantë nga Rusia, duke rritur nevojën e saj për punë. Putini u përpoq ta trajtonte këtë çështje në bisedime personale me Presidentin e Taxhikistanit Emomali Rahmon. Lexoni më shumë në raportin tonë:
Më 1 shtator, Moska dhe rajoni i Moskës filluan një eksperiment në atë që autoritetet e përshkruajnë si mbikëqyrje totale të punëtorëve migrantë. A ka ndryshuar situata për punëtorët migrantë pas marrëveshjeve të tilla me Rusinë, dhe pse Taxhikistani ishte i gatshëm t’i pranonte ato? Aktivistja e të drejtave të njeriut Valentina Chupik përgjigjet :
“Shumë janë të gatshëm të bëjnë diçka të tillë, por u mungon vendosmëria për të mbrojtur të drejtat e punëtorëve të tyre migrantë. Taxhikistani është ndryshe në këtë drejtim. Taxhikistani i ka mbrojtur punëtorët e tij migrantë për shumë vite. Ka aspekte të këtyre marrëveshjeve që bëjnë diferencën dhe të tjera që nuk e bëjnë.”
Rregulloret për shërbimin e migracionit dhe zyrat përfaqësuese të Ministrisë së Punëve të Brendshme tani përfshijnë dispozita të rëndësishme që autorizojnë punonjësit e tyre të presin qytetarë, të marrin vendime dhe të ofrojnë ndihmë dhe mbrojtje të të drejtave të tyre. Kjo do t’u lejojë atyre të përcaktojnë nëse kanë apo jo një ndalim hyrjeje pa hyrë realisht në Rusi. Njerëzit nuk do të duhet të fluturojnë për në një aeroport rus dhe pastaj të kthehen. Ky është një avantazh i madh për ata që persekutohen në mënyrë të paligjshme nga autoritetet ruse. Shumica e migrantëve vuajnë nga ngacmimi i paligjshëm policor. Nëse ekziston mundësia për të paraqitur një ankesë dhe zyra përfaqësuese e Ministrisë së Punëve të Brendshme është e detyruar të mbrojë të drejtat e tyre, atëherë ky është një mjet shumë i dobishëm.
A keni hasur ndonjë model të ngjashëm të marrëdhënieve midis vendeve?
“Zyra të tilla përfaqësuese kanë funksionuar për një kohë të gjatë, por agjencitë qeveritare ruse shpesh i hedhin poshtë përpjekjet e tyre për të mbrojtur të drejtat e migrantëve, duke argumentuar se ‘nuk ka baza për bashkëpunim’. Ky protokoll do të jetë baza për bashkëpunim. Çfarë tjetër do të ishte e mirë, a do ta ndryshonte situatën? Mundësia për të kryer ekzaminime mjekësore në Taxhikistan. Kjo, të paktën, do të zvogëlonte ndjeshëm falsifikimin e sëmundjeve. Në Rusi, afërsisht një në dhjetë deri në pesëmbëdhjetë migrantë merr diagnoza të rreme: sifiliz latent, antitrupa HIV ose tuberkuloz latent. Në fakt, incidenca e tuberkulozit, sifilizit dhe HIV në vendet e Azisë Qendrore është dukshëm më e ulët se në Rusi. Këto diagnoza falsifikohen për të zhvatur para nga migrantët për të hequr ndalimet e hyrjes. Dhe trajtimi me Cifroloxone, një antibiotik me spektër të gjerë, me çmimet që u ofrohen migrantëve, sipas të anketuarve të mi, kushton rreth 40,000 rubla, megjithëse kushton deri në një mijë në një farmaci të rregullt.” Nëse ekzaminimet mjekësore të migrantëve transferohen në Taxhikistan, shpresoj se nuk do të ketë hapësirë për korrupsion dhe presion të mundshëm.
Marrëveshja ka disa përparësi. Në të njëjtën kohë, në Moskë dhe në rajonin e Moskës po kryhet një eksperiment me migrantët. Videot e bastisjeve ndaj migrantëve të dyshuar si të paligjshëm shfaqen rregullisht. Në një sondazh të Qendrës Levada mbi çështjet kryesore, të anketuarit i renditën migrantët në vendin e katërt. A do të ndikojnë marrëveshjet si ajo e fundit midis Rusisë dhe Taxhikistanit në opinionin publik?
“Në Rusi nuk ka opinion publik. Në Rusi, ka transmetime televizive. Autoritetet nxisin pasione të ulëta dhe i konsiderojnë të dobët. Dhe unë nuk i miratoj të gjitha këto marrëveshje. Për shembull, marrëveshja e rekrutimit të organizuar është vërtet alarmante. Një marrëveshje e gjatë rekrutimi e organizuar me Uzbekistanin ka rezultuar në mbi 20,000 qytetarë uzbekë që i nënshtrohen trafikimit të qenieve njerëzore të sponsorizuar nga shteti.”Përmes kësaj marrëveshjeje, Agjencia Shtetërore e Uzbekistanit për Migracionin e Punës së Huaj shet njerëz si skllavëri te ndërmarrjet shtetërore ruse, duke i shitur me shumicë për 250 dollarë për person dhe me pakicë për 300 dollarë. Pasaportat e njerëzve konfiskohen dhe ata mbahen me forcë në vendet e tyre të punës. Ata vendosen në strofulla të mbushura me insekte dhe nuk lejohen të largohen. Atyre u jepet një kartë SIM për disa persona, në mënyrë që të mund të telefonojnë në shtëpi për 15 minuta. Ata shpesh ushqehen keq për të parandaluar arratisjen dhe u mohohet kujdesi mjekësor. Ne kemi zbuluar këto raste nga viti 2014 deri në vitin 2021. Ne liruam 6,630 qytetarë uzbekë nga kjo skllavëri shtetërore. Shpresoj që marrëveshja e rekrutimit të organizuar nuk do të zbatohet dhe që njerëzit nuk do të detyrohen të udhëtojnë në Rusi vetëm përmes saj.
Më 10 tetor, drejtori i agjencisë ruse të lajmeve Sputnik u vu në arrest shtëpiak në Baku. Ai përballet me akuza penale për mashtrim, sipërmarrje të paligjshme dhe pastrim parash të pasurisë së fituar në mënyrë kriminale. Në Moskë, ish-drejtori i Teatrit Satirë, Mamedali Agayev, një shtetas azerbajxhanas, u lirua pasi dyshohej për mashtrim. Rreziqet e miqësisë po rriten. Putin deklaroi se kjo nuk ishte një krizë në marrëdhëniet ndërshtetërore, por një “krizë emocionesh” dhe se rrëzimi i avionit azerbajxhanas mbi Kazakistan kërkonte gjithashtu një hetim të gjatë, por nuk pati ndikim në marrëdhëniet ekonomike.
Do të diskutojmë hollësitë e diplomacisë me Vadim Dubnovin . Do të fillojmë me rastet e drejtorit të Sputnik dhe ish-drejtorit të Teatrit Satirë. A mund të themi se këto raste ishin të motivuara politikisht?
Sigurisht, pati një shkëmbim pengjesh. Së pari, marrja e pengjeve, pastaj shkëmbimi. Por kjo është një krizë e vërtetë. Putini ka të drejtë; nuk ndikoi në marrëdhëniet ekonomike, sepse ka shumë çështje delikate në marrëdhëniet ekonomike midis Rusisë dhe Azerbajxhanit, dhe, si rrjedhojë, Evropës. Azerbajxhani, duhet thënë, ishte një nga shtetet e para që mësoi se si ta monetizonte në mënyrë efektive neutralitetin e tij në luftë (le ta quajmë neutralitet). Dhe në thelb po ia shet atë Evropës në formën e sigurisë së gazit dhe energjisë. Aliyev e gjeti këtë ekuilibër. Në të njëjtën kohë, ai ka marrëdhënie të shkëlqyera me Kievin, sepse kjo është ajo që quhet luftë për integritet territorial. Por kjo është një krizë, sepse edhe nëse nuk do të kishte pasur një aeroplan, ose një tragjedi, konflikti do të kishte qenë i pashmangshëm; ai buronte nga vetë logjika e pozicionimit të Azerbajxhanit dhe ndryshimet që ndodhën atje pas Luftës së Karabakut.
Azerbajxhani mori gjithçka që mundi të merrte nga Moska. Logjika e pozicionimit ndërkombëtar të Azerbajxhanit është gjithmonë e kufizuar në ekuidistancë nga të gjitha qendrat e pushtetit, kryesisht Perëndimi dhe Rusia. Kur gjithçka përfundoi në Karabak, Aliyev arriti të kapërcejë, fjalë për fjalë, traumën e lindjes së shtetit dhe ta çlirojë atë nga kompleksi i paplotësisë. Tani ai e ka zhvilluar plotësisht atë; ai meriton një kapitull në librat e historisë. Në të njëjtën kohë, ai është integruar në radhët e shteteve të rëndësishme në rajon – një rajon mjaft i gjerë, jo Kaukazi Jugor, por një rajon i të cilit Kaukazi Jugor është thjesht një pjesë periferike. Ai respektohet dhe ka ambicie për lidership në të ashtuquajturin “jug global”. Tani ai mund të përballojë një rreshtim krejtësisht të ndryshëm partnerësh, një sërë prioritetesh të ndryshme. Moska nuk është më partneri i tij ekskluziv, i vetëm dhe kryesor, me të cilin marrëdhëniet kanë qenë gjithmonë mjaft të vështira, por një nga shumë të rëndësishëm, të fuqishëm, por jo i vetmi dhe jo ekskluziv.
Dhe Moska duhej të përballej me këtë. Mendoj se pritja e gjatë për pranimin se Putini mësoi detaje rreth aeroplanit dy ditë më parë është pikërisht sepse Moska po përpiqej të shmangte shfaqjen e këtij formati të ri. Moska vonoi jo aq shumë pranimin e fajit të saj, por sepse po përpiqej të shmangte legjitimimin e një formati që ekzistonte prej kohësh. Sepse miti themelor i lidershipit të Rusisë, të cilin të gjithë e kanë luajtur për arsyet e veta, është nën kërcënim. Kjo është arsyeja pse ekziston Këshilli i CIS dhe ngjarje të tjera, por të gjithë e kuptojnë se ky lidership nuk ekziston, se është kryesisht një ritual. Azerbajxhani ishte i pari që u largua nga shpura që bën mbretin. Kjo është e qartë për Putinin; është një precedent, dhe ai ende nuk e kupton plotësisht se si të jetojë në marrëdhënie normale.
Është e vështirë t’i quash fjalët e Putinit një kërkimfalje. Ishte më shumë si keqardhje: nuk kishte “kuti të zezë” dhe tani të dhënat e saj janë të njohura. Pse e bëri Putini këtë gjest diplomatik? Apo ishte një hap i detyruar pas presionit nga Baku?
Nuk do të flisja për presionin nga Baku. Ishte presioni i rrethanave. Rrethanat komplotuan për ta bërë Rusinë të ndihet shumë më në siklet për konfliktin sesa Azerbajxhani. Azerbajxhani mund të përshtatet me atë që humbet në këtë konflikt. Humbjet e Moskës, megjithatë, po shtohen. Ato nuk janë fatale, por ndikojnë në interesat jetësore në një shkallë të konsiderueshme, dhe kjo po bëhet gjithnjë e më e vështirë me çdo ditë që kalon. Prandaj, Moska e kuptoi se pasojat e këtij konflikti ishin negative për të. Duke pranuar se një grindje me një nga ish-“vëllezërit” e saj mund t’i shkaktonte shumë më tepër probleme sesa vetë vëllai. Ky është një precedent dhe një zbulim i parë, dhe, më e rëndësishmja, vëllai këmbënguli për këtë.
Nëse kjo do të kishte ndodhur më parë, nuk do të kishte qenë një akt publik. Por këtu, Baku e artikuloi atë me mjaft këmbëngulje. Minimi i këtij miti është, në përgjithësi, themeli i marrëdhënieve ruse me ish-republikat, themeli i CIS. Është e kuptueshme pse Putini po e ndryshon retorikën e tij në një farë mase: ka njëfarë trazire në të gjitha republikat post-sovjetike, dhe këto biseda, sipas mendimit tim jo shumë serioze, por megjithatë joshëse, rreth ringjalljes së Bashkimit Sovjetik. Putini po vjen për të siguruar të gjithë, për ta bërë të qartë se lufta në Ukrainë nuk është një BRSS i ri apo një botim i ri i tij. Këto janë çështje thjesht ruso-ukrainase që nuk vlejnë për ju në asnjë mënyrë. Kjo notë sigurie duhej të dëgjohej, dhe Putini e dha atë. Sa bindëse dhe sa e rëndësishme është është një çështje tjetër.
