Deutsche Welle
“Ballkani Perëndimor në sallën e pritjes së Bashkimit Evropian”, është titulli i librit në të cilin tre gazetarë të shquar gjermanë analizojnë shanset e vendeve të rajonit për t’u bashkuar me BE-në.
Gjashtë vende, dy dekada shprese dhe ende në pritje. Që nga viti 2003, i ashtuquajturi Ballkan Perëndimor shpreson të bashkohet me Bashkimin Evropian. Procesi i zgjerimit është bllokuar, i shpallur “i vdekur” për disa.
Dy gazetarë me origjinë nga Bosnja dhe Hercegovina, Krsto Lazarevic dhe Danijel Majic, të njohur veçanërisht në botën gjermanofolëse përmes podkastit të tyre shumë të njohur Ballaballa Balkan, qëndrojnë së bashku me kolegen e tyre gjermane Francisca Činderle dhe mbajnë me krenari në duar produktin e punës së tyre — librin “Ballkani Perëndimor në Sallën e Pritjes së Bashkimit Evropian”, botuar nga Agjencia Federale Gjermane për Edukim Politik.
Në prezantimin e saj në Berlin, në ambientet e fondacionit “Heinrich Bell”, i cili është afër partisë së Gjelbër gjermane, u mblodhën shumë të ftuar që janë të interesuar për temën – megjithëse diskutimi ishte një lloj sfide. Sepse kush do ta kuptojë se çfarë po ndodh në atë perëndim “të egër” të Ballkanit dhe çfarë do të thotë fare ky përkufizim?
Franciska Činderle, një eksperte për Kosovën dhe Shqipërinë, shpjegon se emri Ballkan Perëndimor nuk është një term gjeografik, por më tepër një lloj shteti dhe se emri në fakt është i shpikur. Në të njëjtën kohë, është një proces i gjatë dhe shumë i ndërlikuar për vendet e rajonit, të cilat ende presin të bashkohen me “klubin evropian të të zgjedhurve”.
“Ambivalenca e udhëheqësve të BE-së dhe mbështetja e tyre për Vuçiçin është e habitshme”
Krsto Lazareviç, i lindur në BeH, i cili iku në Gjermani me prindërit e tij gjatë luftës dhe sot punon si gazetar dhe publicist në Berlin, është një “ekspert” për Serbinë dhe Malin e Zi në këtë libër. Ai shpjegon në detaje fenomenin e Serbisë dhe presidentit të saj Aleksandar Vuçiç, i cili, pavarësisht protestave të studentëve, shkuarjes në festimin e Ditës së Fitores në Rusi me ftesë të Presidentit rus Putin, mbytjes së medias së lirë në Serbi etj., ende merr mbështetjen e Bashkimit Evropian.
“Ambivalenca e tij është e njohur, por ambivalenca e udhëheqësve të BE-së dhe mbështetja e tyre për Vuçiçin është e habitshme. Serbia aplikoi për anëtarësim në BE në fund të vitit 2009 dhe ka qenë kandidate që nga 1 marsi 2012. Ajo i përmbush zyrtarisht detyrat e saj dhe merr para nga fondet e BE-së. Por kur do të bëhet realisht anëtare, është e vështirë të parashikohet”, thotë Lazareviç.
Mali i Zi është më i afërti, BiH është një “rast i veçantë”
Sipas mendimit të tij, Mali i Zi ka shansin më të mirë për t’u bërë anëtari i 28-të i plotë i BE-së në vitin 2028. Ky është qëllimi i qeverisë atje, e cila po zhvillon një fushatë të madhe nën këtë moto, shton ai.
Danijel Majić, i lindur në Gjermani, prindërit e të cilit erdhën fillimisht nga ish-Duvno, tani Tomislavgrad, i shpjegon audiencës fenomenin e BiH-së, marrëveshjen e saj të Dejtonit, ndarjen në entitete dhe rolin e përfaqësuesit të lartë, të cilin e quan mbreti i BiH-së. Ai e vlerëson Bosnjën dhe Hercegovinën si një “rast të veçantë”.
Majić, i cili aktualisht punon për shërbimin publik gjerman Hessicher Rundfunk, pohon se Bosnja dhe Hercegovina, falë Marrëveshjes së Dejtonit, ka sistemin politik më të ndërlikuar në botë dhe se ai nuk do të ndryshojë shpejt, sepse partitë politike nacionaliste nuk i pëlqejnë ndryshimet. Në të njëjtën kohë, “mesazhi i BE-së është se ajo mbështet Bosnjën dhe Hercegovinën në rrugën e saj drejt Bashkimit Evropian, por se Kushtetuta nuk mund të ndryshohet nga politikanët e BE-së, por vetëm nga politikanët e BiH-së”.
Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut…
Kosova është e vetmja që nuk ka statusin e anëtarit të asociuar dhe nuk do ta marrë atë së shpejti, sepse pesë shtete anëtare të BE-së nuk e njohin pavarësinë e saj.
Shqipëria është në rrugën e duhur, Maqedonia e Veriut është aktualisht një “viktimë” e pretendimit të Presidentit Francez Macron se BE nuk mund të përballojë zgjerime të reja nga Ballkani.
Pse po e humbet BE-ja mbështetjen te Kroacia, anëtare?
Në libër, autorët merren edhe me Kroacinë, duke shpjeguar situatën politike atje dhe “marrëdhëniet e vështira midis kryeministrit Andrej Plenković, një avokat i BE-së, dhe presidentit Zoran Milanović, i cili është shumë kritik ndaj BE-së”.
“Kroacia është në BE, por BE-ja ka gjithnjë e më pak mbështetje në mesin e popullsisë, sepse jeta është bërë shumë më e shtrenjtë. Ndoshta zgjidhja më e mirë për vendet e tjera është të qëndrojnë si anëtarë të asociuar, sepse atje ende ka shumë para për të fituar”, përfundon Majić.
Problemi më i madh — largimi i të rinjve
Të tre autorët e librit bien dakord se problemi më i madh i të gjitha vendeve është largimi i të rinjve drejt BE-së.
«Nëse Bashkimi Evropian nuk na do, ja ku jemi — ky është mesazhi i të rinjve, të cilët kërkojnë dhe shohin perspektivën e tyre dhe një jetë më të mirë në BE», thotë Lazareviç.
Të gjitha vendet po përpiqen të gjejnë punëtorë, veçanërisht në industrinë e mikpritjes, mjekësisë dhe ndërtimit. Ato po bëhen tërheqëse për fuqinë punëtore të lirë nga pjesë të tjera të botës.
“Ndoshta në 15 vitet e ardhshme nuk do të ketë as BE”
Kur u pyet nga publiku se si e shohin situatën në rajon pas 15 vitesh, Danijel Majić përgjigjet:
“Nëse dikush do të më kishte thënë 15 vjet më parë se do të kishim një luftë të re në Evropë, se Britania e Madhe do të largohej nga Bashkimi Evropian, se do të kishte një rritje kaq të tmerrshme të forcave ekstremiste të krahut të djathtë në të gjithë Evropën, dhe madje edhe në botë, do t’i kisha thënë se për mua do të ishte një makth i tmerrshëm nga i cili do të doja të zgjohesha sa më shpejt të ishte e mundur. Ndoshta në 15 vitet e ardhshme nuk do të ketë as një Bashkim Evropian. Shpresoj, sigurisht, se kjo nuk do të ndodhë, por kjo është një pyetje për të cilën askush nuk ka përgjigje.”
