Edhe në majën jugore të çarjes më të madhe, rreth 150 kilometra nga epiqendra e tërmetit origjinal me magnitudë 7.8, fshati Tepehan, në provincën Hatay, dëshmoi çarje të jashtëzakonshme të shpërndara në të gjithë sipërfaqen.
Toka në Turqi dhe Sirinë veriore është plasaritur dhe në shumë pjesë të shkatërruara në drejtime të ndryshme pas një tërmeti masiv me magnitudë 7.8 dhe afro 8,000 pasgoditje. Dy çarje të qarta tani shtrihen rreth 300 kilometra ku toka ka lëvizur deri në 7 metra në drejtime të kundërta dhe këto skena kanë tronditur botën.
Edhe në majën jugore të çarjes më të madhe, rreth 150 kilometra nga epiqendra e tërmetit origjinal me magnitudë 7.8, fshati Tepehan, në provincën Hatay, dëshmoi çarje të jashtëzakonshme të shpërndara në të gjithë sipërfaqen.
Pamjet me dron të marra më 10 shkurt tregojnë çarje që kalojnë nëpër ullishte në fshat, raporton Reuters.
The day the Earth moved
How the Turkey earthquake tore a 300-kilometre rupture through the Earth’s surfacehttps://t.co/Pg1oMrHbrA
— Ece Toksabay (@ecetoksabay) February 20, 2023
“Rreth orës 4:20 të natës, na zgjoi një zhurmë. Me panikun fillestar, askush nuk e dinte nëse mund të dilnim nga shtëpia apo nëse mund të mbijetonim. Ne humbëm shpresën,” tha banori i zonës Mehmet Temizkan .
“Këto ishin tërmete shumë të mëdha dhe të fuqishme që ‘shpërthyen’ deri në sipërfaqe përgjatë një serie të gjatë segmentesh të çarjes,” tha Eric Fielding , një gjeofizikan në Laboratorin Jet Propulsion të NASA-s në një deklaratë në faqen e internetit të Observatorit të Tokës.
“Kjo shkaktoi një tërmet jashtëzakonisht të fortë në një zonë shumë të madhe që preku shumë qytete dhe qyteza plot me njerëz,” tha ai. ” Gjatësia e këputjes dhe magnituda e tërmetit 7.8 ishin të ngjashme me tërmetin e vitit 1906 që shkatërroi San Francisko . ”
Dheu në të dyja anët e çarjeve lëvizi në drejtime të kundërta, duke u vendosur deri në 7 metra nga pika e fillimit në disa vende, sipas Chris Milliner nga Instituti i Teknologjisë në Kaliforni.
Devastating Turkey Earthquake sequence with impressive visuals.
The day the Earth moved. @Reuters
How the Turkey earthquake tore a 300-kilometer rupture through the Earth’s surfacehttps://t.co/bSrK9h8Ltw pic.twitter.com/96YbHBYFyN
— Tolga Gorum (@TolgaGorum) February 18, 2023
Tërmeti kryesor pati një ndërprerje të gjatë me zhvendosje deri në 5 metra. Një shkëputje e shkurtër nga pasgoditja me magnitudë 7.5 ballë çoi në lëvizje më të mëdha të tokës deri në 7 metra në disa vende.
Qytetet më të vogla pësuan tërmetet më të forta
Qytetet më të vogla direkt mbi vijën e thyerjes pësuan disa nga lëkundjet më të forta. Ndarja kryesore përshkoi shumë prej këtyre vendbanimeve. Susan Hough , një sizmologe me Shërbimin Gjeologjik të Shteteve të Bashkuara, tha se në shumë raste njerëzit përfundojnë të jetojnë pranë zonave të defektit për shkak të burimeve.
“Nëse jetoni pranë rrëzës së maleve, mund të ketë më shumë ujë atje,” tha Hough.
Shumë qytete shtrihen në rrëzë të maleve në lindje.
Një analizë e Reuters për vlerësimet e popullsisë tregon se vendbanimet e ndërtuara pranë zonës së thyerjes kanë tendencë të kenë popullsi më të madhe sa më afër të jenë ndaj çarjes. Megjithatë, shumë nga vdekjet dhe shembjet e ndërtesave ndodhën në qytetet e mëdha larg zonës së defektit, për të cilën ekspertët thanë se lidhej me gjeografinë themelore.
Margarita Segou , një sizmologe nga Shërbimi Gjeologjik Britanik, tha se është më e sigurt të ndërtohet në shkëmbinj malorë sesa në tokë të butë fushore, e cila tenton të përforcojë lëvizjen e tokës.
Imazhet satelitore treguan qartë zhvendosjen e sipërfaqes. Saktësia e jashtëzakonshme e imazheve lejon monitorimin e lëvizjes së tokës.
Imazhet nga Planet Labs tregojnë një çarje sipërfaqësore që kalon drejt e në mes të një fshati pranë Nurdagi, Turqi, me tokën që lëviz qartë disa metra në të dyja anët.
Imazhi i dytë tregon një çarje të gjatë dhe lëvizje sipërfaqësore pranë fshatit fqinj Tevekeli, i cili është në vijën e thyerjes në jug të Karamanmaraş. I gjithë fshati duket se ka lëvizur për disa metra dhe të çara po çajnë nëpër fusha dhe shtigje.
Shkalla e ngjarjes
Tërmetet hapën dy çarje të mëdha në sipërfaqen e Tokës, më e gjata prej të cilave shtrihet rreth 300 kilometra përgjatë Turqisë jugore.
“Një tërmet i kësaj madhësie bën që gabimi të këputet në një nivel mjaft të gjatë,” tha Roger Musson , një studiues nderi në Shërbimin Gjeologjik Britanik. Hartat e mëposhtme tregojnë përmasat e çarjeve në raport me masat e tjera të njohura të tokës.
“Është e tmerrshme të kesh një hendek kaq të gjatë në një zonë të populluar,” tha profesori Tim Wright , kreu i Qendrës së Mbretërisë së Bashkuar për Vëzhgimin dhe Modelimin e Tërmeteve, Vullkaneve dhe Tektonikës (COMET).
Ekspertët thonë se çarjet sipërfaqësore ofrojnë një burim të vlefshëm të dhënash që do t’i ndihmojnë ata të kuptojnë proceset që shkaktuan një ngjarje kaq shkatërruese – dhe në fund të shpëtojnë jetë.
“Shkencëtarët në mbarë botën po përdorin këto lloj të dhënash për të ndërtuar “modele burimore” të ngjarjeve,” tha Wright, duke shtuar se modele të tilla mund të parashikojnë sesi strukturat sillen gjatë tërmeteve dhe se si ato mund të ndikojnë në infrastrukturën kryesore si urat dhe rrugët.
“Një kuptim afatgjatë, mjeko-ligjor i çdo tërmeti na ndihmon të përgatitemi për ngjarjet e ardhshme në rajone të ndryshme,” shtoi ai.
