Guvernatori i rajonit moldav pro-rus të Gagauzisë është liderja e dytë rajonal nga ky vend i Evropës Lindore, sipas shumë vlerësimeve më i varfëri në Evropë, i cili kërkoi “mbrojtjen” e presidentit rus Vladimir Putin .
Gjegjësisht, guvernatorja Eugenia Gutul ka akuzuar udhëheqjen pro-evropiane të Moldavisë për “shtypjen” e banorëve pro-Kremlinit të rajonit të saj gjatë një takimi me Presidenten e Senatit rus, Valentina Matviyenko , të premten në Moskë, raporton Reuters, shkruan Newsweek .
Pas Transnistria – Gagauzia
Qeveria e vetëshpallur e Transnistria – rajoni në anën lindore të lumit Dniester me kryeqytetin e tij Tiraspol, i cili kufizohet me Ukrainën perëndimore dhe që shpalli pavarësinë në 1990 dhe pas një konflikti të shkurtër ushtarak u shkëput nga Republika e Moldavisë në 1992 me Rusinë ndihmë – tha më herët se për Më 28 shkurt, ai mbledh të ashtuquajturat një kongres i të gjithë përfaqësuesve në Transnistria, nga parlamenti lokal deri te këshillat e qarkut, qytetit dhe fshatit, dhe kishte frikë, siç raportohet nga Instituti Amerikan për Studimin e Luftës (ISW), që nga ai kongres përfaqësuesit të mund të t’i dërgojë një mesazh Putinit duke i kërkuar që të aneksojë Transnistrinë në Federatën Ruse.
Megjithatë, kjo nuk ndodhi këtë herë. Përfaqësuesit në kongres miratuan një rezolutë duke i kërkuar Moskës “vetëm” të “mbrojt” Transnistrinë nga presioni në rritje moldave, të cilin Rusia e mori menjëherë në konsideratë. Një përfaqësues i Ministrisë së Jashtme ruse i tha agjencisë shtetërore ruse të lajmeve RIA Novosti se Moska do të shqyrtojë “me kujdes” kërkesën e Transnistrisë për të mbrojtur “bashkatdhetarët” rusë në rajon. Në Transnistria, ata akuzuan qeverinë moldave në Kishinau se ka nisur një “luftë ekonomike” kundër Transnistrisë, duke bllokuar importet jetike me qëllimin për ta kthyer rajonin në një “geto”.
Moldavia, në fakt, mori statusin e një kandidati për anëtarësim në Bashkimin Evropian, me plane për t’u bërë anëtare deri në vitin 2030. Qeveria ruse kundërshtoi fuqimisht bashkimin e fqinjëve të saj rajonalë me organizata të tilla si BE dhe NATO, zgjerimi i të cilëve Putin cituar si një justifikim shtesë për pushtimin e Ukrainës.
Dhe rruga e Moldavisë drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian kërkonte që Kishinau të ndryshonte ligjin e saj doganor për ta sjellë atë në përputhje me rregulloret e BE-së. Moldavia ka përjashtuar më parë kompanitë transnistriane nga pagesa e detyrimeve doganore ndaj qeverisë moldave për importet transnistriane nga BE dhe eksportet në BE dhe në vend të kësaj i lejoi kompanitë transnistriane t’i paguanin taksat doganore qeverisë në Tiraspol. Transnistria iu përgjigj ndryshimeve të janarit që kërkonin nga kompanitë transnistriane të paguajnë detyrimet e nevojshme ndaj qeverisë moldave duke rritur taksat për rreth 2,000 kompani moldave në Transnistria, por kreu i rajonit, Vadim Krasnoselski , tha së fundmi se pagesat doganore për buxhetin e Transnistrias ishin ende. ulur me 18 për qind që nga fillimi i vitit.
Gjithçka të kujton Ukrainën
Frika nuk ishte pa arsye, pasi Kremlini dërgon relativisht rregullisht sinjale se – të paktën kështu i interpretojnë shumë vëzhgues dhe zyrtarë perëndimorë – Moldavia mund të jetë një objektiv i ri rus pas Ukrainës.
Por ISW paralajmëroi më herët se Kremlini po kryen operacione informacioni kundër Moldavisë, shumë të ngjashme me ato që përdorte përpara pushtimeve të Ukrainës në 2014 dhe 2022, dhe vlerësoi se Moska ndoshta synon të krijojë kushte që do të justifikonin një përshkallëzim të mundshëm të ardhshëm rus kundër Moldavisë.
Përveç Transnistrisë, sipas këtyre analizave, një fushatë e ngjashme ruse ka të bëjë edhe me Gagauzinë. Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov kohët e fundit, në përgjigje të një pyetjeje pas një fjalimi në Dumën e Shtetit Rus për konfliktin në Transnistria, sipas analistëve të ISW, deklaroi në mënyrë të rreme se Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kontrollojnë qeverinë moldave. Lavrov pohoi gjithashtu se Perëndimi ka ngecur procesin e negociatave 5+2 në konfliktin Transnistrian, për të cilin Moska ka këmbëngulur vazhdimisht se duhet të vazhdojë, ndërsa Moldavia reziston ndërsa lufta e Rusisë në Ukrainë vazhdon.
Procesi 5+2 përfshinte Rusinë, Ukrainën, Transnistrinë (Transnistria), Moldavinë dhe Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) si ndërmjetësues dhe BE-në dhe SHBA-në si vëzhgues.
Lavrov më pas pohoi se ka rreth 200 mijë qytetarë rusë në Transnistria dhe se Rusia “është e shqetësuar për fatin e tyre” dhe “nuk do t’i lejojë ata të bëhen viktima të një aventure tjetër perëndimore”, e cila gjithashtu kujton fushatën informative në Ukrainë. Dhe më tej ai deklaroi se Kishinau vendosi të mos jepte subvencione nga buxheti i shtetit për rajonet që kundërshtojnë integrimin e Moldavisë në BE, siç është Gagauzia.
Tani, Gagauzia po kontribuon në spekulimet rreth synimeve ruse në Moldavi. “Ne duam të vazhdojmë të marrim mbështetje nga Federata Ruse,” i tha Gutul Presidentes së Senatit Valentina Matviyenko gjatë një takimi të premten, përpara se të kërkonte vendosjen e fluturimeve direkte ajrore midis Gagauzisë dhe Rusisë.
Matviyenko thuhet se u përgjigj duke lavdëruar Gutul për kujdesin “për zhvillimin e ekonomisë”, ndërsa në të njëjtën kohë vlerësoi “zgjerimin e lidhjeve midis rajoneve tona dhe Gagauzisë” dhe vuri në dukje se “10 rajone konstituive ruse kanë nënshkruar marrëveshje me Gagauzinë”. .
“Ekziston një njësi territoriale autonome, Gagauzia, që kujdeset për qytetarët e saj, që dëshiron të zhvillohet, që dëshiron të përmirësojë mirëqenien e qytetarëve të saj”, tha Matviyenko, siç raportohet nga agjencia shtetërore ruse e medias TASS. “Dhe nëse udhëheqësit e Gagauzisë janë të gatshëm të bashkëpunojnë në këtë mënyrë, ne… do të ofrojmë të gjithë ndihmën e mundshme (për) të forcuar dhe zgjeruar lidhjet tona,” shtoi ajo. Dhe askush nuk mund ta ndalojë, as ne e as ju”, ka theksuar ajo.
Gutul u zgjodh kreu i Gagauzisë në një platformë pro-ruse vitin e kaluar në një zgjedhje të hetuar më vonë nga qeveria kombëtare e Moldavisë për mashtrim, i cili përfshinte banorë që dyshohet se merrnin ryshfet për të votuar për Gutul.
Vizita e saj në Moskë ka të ngjarë të rrisë shqetësimet se Moldavia mund të bëhet objektivi i radhës i ambicieve ekspansioniste të Putinit. Rajoni ndan një kufi lindor me Ukrainën, të cilën Rusia e sulmoi më 24.2.2022 me pretekstin e ndihmës së separatistëve pro-rusë në rajonet lindore të Donetsk dhe Luhansk.
Në shkurt të vitit 2023, presidentja e Moldavisë Maia Sandu akuzoi Putinin për komplot për një grusht shteti për të rrëzuar qeverinë e vendit të saj, një skenar që disa analistë perëndimorë paralajmëruan se mund të realizohej me ndihmën e rreth 2000 trupave që Moska mban në Transnistrinë e pas konfliktit në fillim të viteve ’90 .