Burimi: Prishtina Insight (Teksti i përkthyer origjinal nga anglishtja)
Një hetim nga BIRN e shtyu zyrën e prokurorit të Prishtinës të hetojë Zyrën e Kosovës për Çështje të Komuniteteve se si gjysmë milioni euro, të destinuara për organizatat joshumicë, përfunduan duke iu dhënë organizatave joqeveritare kryesisht shqiptare.
Më 31 maj 2023, Zyra për Çështje të Komuniteteve, KPZ, e cila funksionon në kuadër të Zyrës së Kryeministrit të Kosovës, ka hapur thirrjen për aplikime për grante që ka theksuar se janë të dedikuara për organizatat që punojnë me komunitetet pakicë në Kosovë.
Një hetim i kryer nga BIRN zbuloi se organizatat joqeveritare, si ” Forumi i Diasporës Shqiptare” dhe ” Illyricum” , të cilat nuk treguan se kishin ndonjë lidhje me minoritetet, morën mijëra euro në formën e granteve të destinuara për komunitetet pakicë: komunitetet serbe, turke, boshnjake, gorane, rome, ashkali dhe egjiptiane.
Masa tërhoqi një dënim të gjerë publik, me shumë njerëz që e përshkruan atë si një keqpërdorim të fondeve publike dhe ngriti pyetje rreth transparencës dhe llogaridhënies brenda programeve të qeverisë së Kosovës që synojnë mbështetjen e grupeve minoritare.
Kjo padrejtësi doli për herë të parë pasi u ekspozua nga një grua. Denoncuesja në fjalë është Elizabeth Gowing, e cila është emëruar nga Albin Kurti, kryeministri i Kosovës, për të mbikëqyrur këtë zyrë. Pas shpalljes së rezultateve të grantit, ajo dha dorëheqjen nga kjo pozitë.
“Isha e befasuar, e mërzitur dhe e zhgënjyer nga fakti që një numër i vogël i organizatave joqeveritare dhe mediave që merren me komunitetet (minoritare) në Kosovë morën ndihmë financiare (nga ky program) , ” theksoi ajo në letrën e dorëheqjes së saj të datës 2 gusht. vitin e kaluar, duke thënë se nga 42 OJQ që kanë marrë grante, vetëm 3 ishin organizata të komuniteteve pakicë.
Zëdhënësja e Prokurorisë së Prishtinës, Ljaureta Ulaj, ka konfirmuar se pasi BIRN ka dërguar pyetje për këtë temë, “ky rast është duke u proceduar sipas dispozitave adekuate ligjore”.
Zyra e Avokatit të Popullit të Kosovës tha për BIRN më 26 mars se kjo zyrë është në “fazën përfundimtare të hetimit” të këtij rasti, duke shtuar se është hapur në gusht të vitit të kaluar.
Hetimi i BIRN
Duke analizuar organizatat që marrin fonde publike, BIRN zbuloi se 50 për qind e këtyre 42 OJQ-ve nuk kishin marrë asnjëherë grant nga KPZ më parë, pasi nuk kishin punuar me komunitetin pakicë. Nga hetimi u zbuluan edhe parregullsi të tjera, si fakti që anëtarët e një familjeje morën grante për dy organizata të ndryshme.
Fusha kryesore e veprimtarisë së OJQ-së “ Forumi i Diasporës Shqiptare ” është trashëgimia kulturore shqiptare dhe kjo OJQ ka marrë një grant prej 10,000 eurosh nga KPZ.
Sedat Baraljiu (Baraliu), drejtor i ” Forumit të Diasporës Shqiptare ” dhe profesor në Fakultetin Pedagogjik të Universitetit të Prishtinës, deklaroi se ata “nuk kufizohen vetëm në fushën e përmendur të veprimit”, pra të punojnë me diaspora. Megjithatë, bazuar në postimet e tyre në mediat sociale, nuk u gjet asnjë aktivitet që përfshinte komunitete joshqiptare.
Programi i granteve të KPZ-së filloi në vitin 2008 dhe administrohet nga nëpunësit civilë të Kryeministrisë. Nisma kishte për qëllim të mbështesë organizatat joqeveritare që kontribuojnë në ngritjen e nivelit të punësimit të pjesëtarëve të komuniteteve joshumicë, mediat që kontribuojnë në mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të komuniteteve joshumicë në Kosovë dhe OJQ-të që kontribuojnë në promovimi i aktiviteteve kulturore në fushën e kulturës, traditës, gjuhës, trashëgimisë kulturore dhe identitetit të pjesëtarëve të komuniteteve joshumicë.
BIRN kontaktoi 42 organizata joqeveritare që morën grante, duke u kërkuar atyre të ndajnë idetë e tyre të projektit për komunitetet jo-shumicë. U përgjigjën vetëm 13. Megjithatë, asnjë nga 13 OJQ-të që u përgjigjën nuk dha dëshmi se përfituesit e tyre ishin anëtarë të komunitetit joshqiptar. Këto OJQ pretenduan se do ta raportonin vetëm në Zyrën e Çështjeve të Komuniteteve dhe jo në BIRN.
Kur BIRN- i i kërkoi KPZ-së prova se si komunitetet joshumicë përfitonin nga këto fonde, KPZ pretendoi se kishin nevojë për “leje paraprake nga secila organizatë” për t’i dhënë BIRN-it akses në ato dokumente.
Duke kontrolluar postimet në mediat sociale të organizatave që kanë marrë këto grante, BIRN nuk gjeti asnjë provë që komunitetet pakicë të përfitonin nga aktivitetet e tyre.
Dushan Radakoviq, i cili udhëheq një organizatë joqeveritare në veri të Kosovës, tha se nuk i njeh 99 për qind të organizatave që kanë marrë grante, edhe pse në këtë sektor punon që nga viti 2002.
“Është vërtetë turp për Qeverinë e Kosovës që të mbështesë organizata anonime joqeveritare në Kosovë”, tha Radakoviq.
Dy OJQ-të e vetme që ai njohu nga komuniteti serb janë 2 media – ” RTV Puls ” nga Shilova dhe ” RTV Mir ” nga Leposaviqi.
Berzat Berzati, një boshnjak i cili ka qenë aktivist në sektorin e shoqërisë civile për 20 vjet dhe punon në portalin në gjuhën boshnjake ” Kosova Info “, tha se grantet nga KPZ “kryesisht ishin marrë nga organizata nga komuniteti shqiptar”.
“Një numër i vogël i organizatave nga komuniteti boshnjak apo komunitete të tjera morën grante,” vuri në dukje ai.
Isak Skenderi, i cili udhëheq OJQ-në fituese të çmimeve “Zëri i romëve, ashkalive dhe egjiptianëve”, tha se vetëm një organizatë që ka marrë mjete financiare – “Prosperity” merret me komunitetet RAE në Kosovë.
“Asnjë OJQ tjetër nuk dihet të punojë me komunitetet tona,” tha Skënderi.
Branislav Krstiq, gazetar serb nga Kosova, i cili ka punuar për B92 dhe Reuters , ka thënë se “në veri të Kosovës ka mungesë të plotë të informacionit lidhur me këtë thirrje të hapur”, sepse asnjë nga zyrtarët nuk ka shpjeguar se për çfarë janë të destinuara këto mjete.
“Shpërndarja e këtyre granteve ishte një mundësi kryesore për të parë nëse qeveria e Kosovës do të mbështeste aktivistët e zëshëm dhe organizatat kritike joqeveritare në veri të vendit, por kjo nuk u bë,” tha Krstiq.
Emilia Rexhepi, zëvendëskryeministrja e Kosovës dhe një grua boshnjake, ka reaguar edhe për mënyrën se si këto grante janë ndarë për organizatat joqeveritare nga komunitetet pakicë.
“Të njëjtin problem e kemi pasur edhe vitin e kaluar kur janë shpërndarë më shumë se një milion e 500 mijë euro dhe pothuajse të gjitha OJQ-të shqiptare dhe shumë organizata të panjohura dhe shumë të dyshimta kanë marrë grante të mëdha”, theksoi Rexhepi.
Në anën tjetër, Zyra për Çështje të Komuniteteve insistoi që asnjë organizatë pa përvojë me komunitetet joshumicë nuk i është dhënë granti, përkundër fakteve që tregojnë të kundërtën.
Anëtarët e Komisionit të ngarkuar për shqyrtimin dhe përzgjedhjen janë Besart Tasholli, i cili aktualisht drejton zyrën dhe gjithashtu mban një post të lartë juridik, së bashku me Qerim Berishën, Ekrem Ahmetin, Alutrim Dërmakun dhe Arben Elshanin si anëtarë të rregullt, ndërsa Bleta Cana është anëtar rezervë.
Aktivistët e shoqërisë civile kritikuan edhe faktin se komunitetet pakicë nuk janë pjesë e këtij komisioni të KPZ-së.
Aktualisht, pas dorëheqjes së Elizabeth Gauin, KPZ është pa drejtues. Kryeministria në fillim të këtij viti nisi procesin e plotësimit të postit vakant të drejtorit të Institucionit Korrektues, por konkursi u anulua pasi asnjë nga aplikantët nuk plotësonte kriteret e nevojshme ligjore për këtë pozicion.
Më 27 mars, një projekt rekrutimi i bazuar në merita për disa pozita publike të drejtuar nga ambasada britanike i dërgoi rekomandimet e tij sekretarit të përgjithshëm të qeverisë së Kosovës se si mund të riorganizohej konkursi për të tërhequr kandidatë më të mirë. /Kosovatimes/
