Irani përsëriti kundërshtimin e tij të fortë ndaj korridorit të propozuar Zangezur, i cili do të lidhë Azerbajxhanin me enklavën e tij të Nakhçivanit nëpërmjet territorit armen. Deklarata vjen pasi zyrtarët rusë së fundmi shprehën mbështetje për projektin.
Debati u ngrit kur, siç raportohet nga mediat nga Baku, presidenti rus Vladimir Putin dyshohet se mbështeti korridorin gjatë bisedimeve me presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev. Kjo u pasua nga një deklaratë zyrtare e zëdhënësit të Ministrisë së Punëve të Jashtme ruse, i cili theksoi nevojën e krijimit të Korridorit të Zangezurit.
Vija e kuqe për Iranin
Në përgjigje, ministri i jashtëm iranian Abbas Aragchi e kritikoi ashpër masën, duke thënë:
“Çdo kërcënim ndaj integritetit territorial të fqinjëve tanë ose një ndryshim i kufijve, pavarësisht nëse ndodh në veri, jug, lindje apo perëndim, është krejtësisht i papranueshëm dhe përfaqëson një vijë të kuqe për Iranin”.
Ky qëndrim u mbështet nga zyrtarë të tjerë të lartë iranianë. Ali Nikzad, nënkryetari i Parlamentit të Iranit, shkroi në Twitter: “Ne nuk pranojmë ndryshime kufijsh”. Këshilla ime për Rusinë dhe Azerbajxhanin është të respektojnë kufijtë”.
Kryetari i Komisionit Parlamentar të Sigurisë Kombëtare theksoi gjithashtu se Korridori i Zangezur është një “vijë e kuqe” për Iranin.
Këto deklarata janë në përputhje me qëndrimin e mëparshëm të liderit suprem të Iranit, Ali Khamenei, i cili gjatë një takimi të fundit me kryeministrin armen tha se “Republika Islamike e Iranit e konsideron Korridorin Zangezur të dëmshëm për Armeninë dhe e mban atë qëndrim”.
Mohsen Rezei, një anëtar i Këshillit Këshillimor të Iranit , kritikoi sjelljen e zyrtarëve rusë në lidhje me Zangezur, duke thënë se ajo binte në kundërshtim me shprehjet e tyre të miqësisë dhe marrëdhënieve strategjike me Iranin. “Këto paqartësi duhet të sqarohen”, tha ai.
Mehdi Sobhani, ambasadori i Iranit në Armeni, tha në një intervistë se “ëndrrat e Zangezurit nuk do të realizohen kurrë”. Ai shtoi se Irani nuk është kundër hapjes së rrugëve transitore, por është kundër kontrollit nga vendet e tjera dhe theksoi se çdo komunikim. duhet të jetë nën sovranitetin territorial dhe kombëtar të Armenisë.
Edhe parlamentarët iranianë kanë shprehur shqetësim. Ebrahim Azizi, kryetar i komisionit parlamentar të sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme, theksoi se çdo veprim në lidhje me korridorin do të pritej me një përgjigje të fortë nga Irani.
“Zangezur është në thelb një korridor i rremë dhe duket se ka synime për ta përdorur këtë korridor si një justifikim për të reduktuar fuqinë ushtarake dhe politike të Iranit në rajon”. I paralajmërojmë ata që ndjekin iluzione të tilla se pasojat do të jenë të rënda dhe të shtrenjta për ta”, tha ai më 7 shtator.
Mosmarrëveshja ka ekspozuar tensionet midis Iranit dhe Rusisë, që tradicionalisht shihen si aleatë në rajon.
Zyrtarët iranianë theksojnë se ndërsa vlerësojnë partneritetin me vende si Rusia, ata nuk do të bëjnë kompromis për çështjet që i konsiderojnë vendimtare për sigurinë kombëtare dhe stabilitetin rajonal.
Në ditët e fundit, shumë gazeta iraniane kritikuan pozicionin e Rusisë në faqet e tyre të para, dhe titujt lexonin diçka si: “Rrezik nga Putini” dhe “Tradhtia e Iranit”.
Kritikët e mediave reformiste i akuzojnë këto burime për hipokrizi, duke vënë në dukje se ato shpesh nënvlerësojnë ose injorojnë veprimet e vendeve perëndimore që janë kundër interesave të Iranit.
Publiku është i ndarë
Opinioni publik në Iran duket i ndarë.
“Ne nuk i komprometojmë interesat tona me askënd. Ne mbetemi të vendosur në vijat tona të kuqe”, tha një banor i Teheranit, duke i bërë jehonë qëndrimit të qeverisë. Një qytetar tjetër komentoi: “Ndjeshmëria e reformistëve për këtë çështje është selektive. Ata nuk shfaqin të njëjtin shqetësim kur bëhet fjalë për veprimet e vendeve perëndimore”, raporton IntelliNews .
Më herët më 2 shtator, Irani thuhet se thirri ambasadorin rus në Ministrinë e Punëve të Jashtme lidhur me komentet.
Gjatë një takimi me ambasadorin rus Alexei Dedov, Mojtaba Damirchi Lou, drejtoreshë e përgjithshme për Euroazinë në Ministrinë e Punëve të Jashtme iraniane, theksoi nevojën e respektimit të sovranitetit kombëtar dhe integritetit territorial si bazë për paqen e qëndrueshme dhe bashkëpunimin rajonal.
Presidenti iranian Massoud Pezeshkian do të takohet për herë të parë me homologun e tij rus, Presidentin Putin, në samitin e ardhshëm të BRICS në Kazan më 22 tetor. Irani u bë zyrtarisht anëtar i BRICS më 1 janar dhe po bëhet gjithnjë e më shumë një anëtar i rëndësishëm i grupit së bashku me Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, të cilat u bashkuan në të njëjtën seancë.
Debati për marrëdhëniet me Moskën
Ka një debat të vazhdueshëm në Teheran për mençurinë e mbajtjes së kontakteve të ngushta me Moskën. Toni i deklaratës së Aragchi për “vijën e kuqe” sugjeron se ai dëshiron të bëjë thirrje për një politikë më të ekuilibruar Lindje-Perëndim – një pjesë kyçe e fushatës së suksesshme zgjedhore të Presidentit të ri Pezeshkian.
Heshmatollah Falahatpisheh, ish-kreu i Komisionit të Sigurisë Kombëtare dhe Politikës së Jashtme të Iranit, paralajmëroi se pozicioni i Moskës në korridorin Zangezur mund të jetë një sulm parandalues nga Putini për të parandaluar mundësinë e formimit të një kanali komunikimi midis qeverisë së re iraniane dhe SHBA-së.
Dy nga mbështetësit kryesorë të afrimit me Rusinë ishin presidenti Ebrahim Raisi dhe ministri i tij i jashtëm, Hossein Amir-Abdollahian, të cilët u vranë të dy në një përplasje helikopteri në maj.
Vdekja e tyre ndodhi përpara se të dy vendet të ishin në gjendje të institucionalizonin marrëdhëniet në formën e një marrëveshjeje të re partneriteti afatgjatë.
Pezeshkiyan, në frymën tradicionale të rrymës më të moderuar të Iranit, kundërshton mbështetjen e njëanshme të Teheranit në bashkëpunimin me Rusinë dhe Kinën. Ai vuri në dukje se potenciali i plotë i këtyre lidhjeve do të zbulohet vetëm pas heqjes së sanksioneve nga Perëndimi dhe vendosjes së një politike multivektoriale – që nënkupton kontakte me Perëndimin.
Nëse kundërshtimi i Iranit ndaj korridorit të mbrojtur nga Rusia është një nga treguesit e qasjes së re të mbrojtur nga Pezeshkian, mbetet për t’u parë.
