Sot është një nga festat më të rëndësishme të besimtarëve ukrainas – mbulesa e Nënës së shenjte. Në Ukrainë, Dita e Veteranëve të Ukrainës festohet gjithashtu në këtë ditë. Gjatë luftës, kjo festë zë një vend të veçantë në jetën e pothuajse çdo banori, sepse me një luftë kaq të madhe në Ukrainë, praktikisht nuk ka familje që të mos jetë prekur nga lufta.
Vendosa të përgëzoj shoqen time të vjetër Olga. Ajo është organizatore e festivalit të famshëm ndërkombëtar të filmit në Mariupol, një qytet në jug të Ukrainës, i cili aktualisht është nën pushtimin e përkohshëm të Rusisë. Tani jeton jashtë vendit. Olga ka një festë të dyfishtë sot, pasi djali i saj Danilo (emri është ndryshuar), mbrojtësi më i ri i Mariupolit, është kthyer nga robëria. Ai u kap në prill 2022 kur ishte vetëm 18 vjeç.
Hera e fundit që dëgjova zërin e tij ishte në shkurt 2022, në ditët e para të pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia. Dhe vetëm tani, në vjeshtën e vitit 2024, ai u kthye në shtëpi falë shkëmbimit të të burgosurve.
Unë flas me Danilon për robërinë e tij dhe për veteranët e tjerë, miqtë tanë të përbashkët nga Mariupoli. Disa janë ende në robëri, disa tashmë janë liruar dhe shumë kanë vdekur. Danilo u privua nga informacioni për gati 2.5 vjet dhe nuk e dinte se çfarë po ndodhte në Ukrainë. Korrespondenca dhe telefonatat ishin të ndaluara.
Shumë rusë u kapën në Kursk, kjo ndihmoi shumë për të çliruar mbrojtësit e Ukrainës
Danilo ishte me fat sepse gjatë operacionit në rajonin Kursk të Federatës Ruse, ukrainasit arritën të kapnin mjaft të burgosur, të ashtuquajturin fond shkëmbimi. Sipas burimeve të ndryshme, vetëm në ditët e para të ofensivës, numri i personave të kapur ishte të paktën 564, dhe në total, gjatë operacionit në rajonin e Kurskut, u kapën rreth 2000 njerëz.
Rekrutët dhe çeçenët kanë një vlerë të veçantë në këmbim. E para sepse, pavarësisht gjithçkaje, autoritetet ruse kanë frikë nga protestat e nënave të ushtarëve, e dyta sepse lideri i Çeçenisë, Ramzan Kadyrov, kujdeset për to. Ata janë ndoshta më të rëndësishëm për autoritetet ruse sesa ushtarët e zakonshëm rusë.
Kësaj radhe, Ukraina arriti të kthejë një numër të vogël mbrojtësish të Mariupolit, të cilët ishin ndër të parët që morën peshën e madhe të pushtimit në shkallë të gjerë, u mbajtën, i dhanë Ukrainës kohën shumë të nevojshme për të mobilizuar të gjitha forcat e saj dhe kur gjetën vetë të rrethuar plotësisht, ata u dorëzuan nën garancitë e shkëmbimit.
Rusët janë veçanërisht mizorë ndaj mbrojtësve të Mariupolit
Më kujtohen ato ditë dhe këshillat e miqve të mi nga Kroacia që kaluan ferrin e kampit të përqendrimit dhe shkëmbimit në Nemetin në gusht 1992. Është për të ardhur keq që përvoja e Kroacisë u mësoi kaq pak ukrainasve.
Të gjithë dëshmitarët që u kthyen nga robëria thonë se mbrojtësit e Mariupolit trajtohen veçanërisht mizorisht në kolonitë ruse dhe ata rrallë shkëmbehen. Ushtarët ukrainas në robëri ushqehen keq. Ata humbin peshë kritike. Maksim Kolesnikov, i cili humbi 32 kg gjatë 10 muajve burg, kujton: “Buka nuk ishte prerë në gjashtë pjesë sipas normës, por në 8-10. Dreka ishte supë – patate në feta dhe ujë”.
Deri më tani, vetëm sipas të dhënave zyrtare, më shumë se 8 mijë ukrainas, civilë dhe ushtarë janë ende në robërinë ruse. Si pjesë e shkëmbimeve midis Ukrainës dhe Federatës Ruse, pak më shumë se 3000 ushtarë ukrainas dhe rreth 300 civilë u kthyen në shtëpi.
Megjithatë, sipas përfaqësuesit të Shtabit Koordinues për Trajtimin e të Burgosurve, Juri Taraniuk, dhjetëra mijëra persona, civilë dhe robër lufte, janë të zhdukur. Federata Ruse shkel normat e së drejtës humanitare sepse nuk informon për kapjen. “Prandaj, është e qartë se një numër i madh i këtyre personave të zhdukur janë gjithashtu në robëri,” sipas përfaqësuesve të selisë ukrainase.
Ukraina kujdeset për të burgosurit e saj
Ukraina ka hapur zyrtarisht një kamp të tretë të veçantë për mbajtjen e të burgosurve rusë të luftës. Numri i saktë nuk dihet, por nëse marrim si bazë një numër mjaft të përafërt të të burgosurve gjatë operacionit Kursk, mund të themi me besim se ata duhet të jenë më shumë se 6000 Vendi i ri për mbajtjen e të burgosurve, siç u tha, autoritetet ukrainase duhej të hapej për shkak të “një numri të madh rusësh që u dorëzuan edhe për shkak të bllokimit de facto të shkëmbimeve nga pala ruse”.
Pala ukrainase thekson vazhdimisht se Ukraina, duke iu përmbajtur Konventës së Gjenevës dhe rregullave të luftës, kujdeset për robërit e luftës. Ushtarët rusë të kapur nuk mbahen në koloni, por në kampe të veçanta. Ata kanë të drejtën e kontaktit familjar, paketave, remitancave, punës dhe sportit; atyre u lejohet gjithashtu qasja tek përfaqësuesit e Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq.
Është pikërisht Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq ai që duhet të monitorojë gjendjen e të burgosurve të luftës të mbajtur nga Rusia. Këto kompetenca u krijuan me Konventën e Gjenevës që nga viti 1929. Sipas saj, punonjësit e Kryqit të Kuq lejohen të vizitojnë të gjitha vendet ku mund të gjenden robër lufte, si dhe mund të bisedojnë me të burgosurit personalisht ose përmes një përkthyesi.
Heronjtë ukrainas të liruar do të kenë nevojë për trajtim serioz
Megjithatë, sipas dëshmive të ish të burgosurve, përfshirë edhe të njohurin tim, ata nuk kanë parë asnjë përfaqësues të Kryqit të Kuq prej 2.5 vitesh.
Miku im Danilo aktualisht është ende në spital, problemet me këmbët dhe shëndetin e tij nisën vitin e kaluar dhe në moshën 21-vjeçare Danilo do të ketë nevojë për trajtim serioz. Pothuajse të gjithë ukrainasit që kaluan robërinë kanë nevojë për trajtim. Mjafton të shikoni fotot e tyre dhe menjëherë do të kujtohen foto nga Lufta e Dytë Botërore. Ato foto që shpresonit se nuk do t’i shihnit më.
“Misioni Monitorues i OKB-së ka publikuar disa raporte ku thuhet se të burgosurit ukrainas torturohen sistematikisht,” thotë Andrij Yakovljev, një avokat nga Fondacioni i Misionit të Monitorimit të të Drejtave të Njeriut, i cili ka monitoruar situatën me të burgosurit që nga viti 2014. “Por fakti që personat përgjegjës në Rusi, duke përfshirë edhe nivelin federal, nuk po marrin masa për të ndalur këto shkelje të normave të së drejtës ndërkombëtare humanitare, tregon se ata po marrin përgjegjësinë dhe kështu konfirmojnë ligjërisht fajin e tyre”.
Gjithnjë e më pak evropianë do të mbronin shtëpinë e tyre
Në fund të bisedës, pyes Danilon se çfarë planifikon të bëjë pas gjithçkaje që mbijetoi në robëri. Në vend që t’i përgjigjet kësaj pyetjeje, ai thotë se kohët e fundit ka lexuar se si një këshilltar i presidentit hungarez Orbán tha se nëse Rusia do të kishte sulmuar Hungarinë, vendi i tij nuk do të kishte rezistuar. Ai gjithashtu lexoi se vetëm midis 14 dhe 25 për qind e burrave në Evropë ishin të gatshëm të luftonin për vendin e tyre në rast të një pushtimi. Unë i kontrolloj shpejt numrat në faqen e internetit të sondazhit të Gallup dhe e konfirmoj atë informacion .
Kjo e befason shumë Danilon, i cili në moshën 18-vjeçare, pa asnjë përvojë ushtarake, shkoi të mbronte Mariupolin e tij. Ai psherëtin dhe thotë se dëshiron të kthehet në luftë, edhe pse mobilizimi zyrtar në Ukrainë është 25 vjeç dhe ai është vetëm 21. Në fund të fundit, ne duhet të mbrojmë Evropën, jo vetëm Ukrainën, thotë ai. Dhe sigurisht, për të çliruar Mariupolin.
Doli të ishte një bisedë jo festive – përfundoj, duke e uruar edhe një herë për Pokrov, festën më të madhe për ukrainasit sot.
