Takimi i ardhshëm midis presidentëve të SHBA-së dhe Rusisë, Donald Trump dhe Vladimir Putin në Budapest, përgatitjet për të cilat Trump njoftoi së fundmi pas një bisede telefonike me Putinin, pavarësisht rezultatit të tij, do të jetë një sukses politik për politikanin e tretë – “mikpritësin” e takimit, kryeministrin hungarez Viktor Orbán.
Orbán ka deklaruar tashmë se përgatitjet për samitin janë “në kulmin e tyre”. Fakti që takimi, i cili do të diskutojë perspektivat për një zgjidhje paqësore të luftës në Ukrainë, do të mbahet në kryeqytetin hungarez, ku Viktor Orbán ka të ngjarë të luajë rolin e një mikpritësi të sjellshëm, mund të përdoret nga kryeministri për të rritur popullaritetin e tij, i cili kohët e fundit është dukshëm në rënie midis bashkatdhetarëve të tij.
Hungaria përballet me zgjedhje parlamentare pranverën e ardhshme dhe shumica e vëzhguesve besojnë se Orbán dhe partia e tij Fidesz do të përballen me një kohë shumë të vështirë këtë herë: në skenën politike është shfaqur konkurrencë serioze në formën e politikanit të ri Péter Magyar dhe partisë së tij Tisza, e cila kryeson në sondazhet e opinionit. Sipas disa sondazheve, epërsia e saj është 18-20 pikë përqindjeje. Orbán ka paralajmëruar se nëse fiton Magyar, Hungaria do të zhytet në “kaos dhe varfëri”. Por votuesit nuk e besojnë këtë: për herë të parë në 15 vjet, që kur Orbán u kthye në pushtet në vitin 2010, opozita hungareze mund të mbështetet seriozisht në fitore.
Në të njëjtën kohë , pavarësisht kritikave të tij të ashpra ndaj politikave të Fidesz, Péter Magyar është mjaft i kujdesshëm në deklaratat e tij në lidhje me lidhjet ekonomike me Rusinë. Në mënyrë specifike, ai thotë se nëse Tisza fiton zgjedhjet parlamentare, të cilat mund t’i sjellin atij postin e kryeministrit, nuk duhet të pritet që Hungaria të braktisë shpejt importet e burimeve energjetike ruse.
Nuk mund të bëjmë pa gazin rus
Ndërkohë, Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara e konsiderojnë këtë çështje thelbësore për uljen e të ardhurave të thesarit rus, të cilat Kremlini i përdor për të financuar pushtimin e Ukrainës. Brukseli dhe Uashingtoni u kanë bërë thirrje vazhdimisht vendeve që ende importojnë naftë dhe gaz nga Rusia që t’i kufizojnë këto importe.
“Nuk duam të heqim qafe [energjinë ruse] nesër, por do ta bëjmë këtë deri në datën e synuar, që është viti 2035”, tha Magyar në një intervistë me Shërbimin Hungarez të Radios Free Europe/Radio Liberty. “Kjo nuk do të thotë që nuk do të blejmë nga Rusia, do të thotë që do të gjejmë [burimet e lëndëve të para] më të lira dhe më të sigurta. Nëse ndodh një krizë energjetike, duhet të ketë disa mënyra për të përmbushur nevojat energjetike të Hungarisë.”
Hungaria aktualisht importon gati 95 përqind të gazit të saj natyror dhe afërsisht 92 përqind të naftës së saj nga Rusia. Orbán, i cili mban lidhje të ngushta me Moskën, i mbron me vendosmëri këto marrëveshje, duke pretenduar se ato janë në interesat kombëtare të Hungarisë.
BE-ja i ka vënë vetes qëllimin për të eliminuar importet e energjisë ruse shumë më shpejt nga sa sugjeron Péter Magyar, përkatësisht deri në vitin 2027. Ajo planifikon ta bëjë këtë përmes rregullave të tregut të brendshëm të BE-së, që do të thotë se Hungaria dhe Sllovakia, të cilat gjithashtu varen shumë nga furnizimet ruse, nuk do të jenë në gjendje të vënë veton ndaj këtij vendimi.
Pavarësisht marrëdhënieve të tij miqësore me Viktor Orbán, Presidenti i SHBA-së Donald Trump kërcënoi të vendoste tarifa dytësore për vendet që importojnë naftë ruse. Ai përmendi tarifën prej 25% të SHBA-së të vendosur mbi mallrat indiane si një shembull për Evropën.
Magjari vlerëson Trumpin, por Trump vlerëson Orbanin
Edhe pse qëndrimet e Magjiarit dhe Orbánit mbi importet e energjisë janë të ngjashme, ato ndryshojnë në një çështje tjetër të rëndësishme. Magjiarit thotë se qasja e tij ndaj luftës në Ukrainë do të jetë e ndryshme. Orbáni shpesh ka bllokuar ose zbutur sanksionet e BE-së kundër Rusisë dhe ka kundërshtuar furnizimet me armë për Kievin. Hungaria është një nga vendet e pakta evropiane që nuk i ka ofruar ndihmë ushtarake Ukrainës.
Péter Magyar pohon se pikëpamjet e tij mbi luftën në Ukrainë janë të ngjashme me qasjen që Donald Trump ka ndjekur së fundmi. “Duket se Presidenti Trump nuk e ka ndjekur rrugën e parashikuar nga Viktor Orbán, i cili besonte se [pas rizgjedhjes së tij] Trump do të ndërpriste të gjithë mbështetjen për ukrainasit dhe do të ngrinte furnizimet me armë. Në vend të kësaj, po ndodh pikërisht e kundërta: Trump po përpiqet t’i bëjë presion rusëve që të bëjnë paqe, ose të paktën një armëpushim. Ka shenja se kjo mund të ketë sukses”, beson politikani hungarez. Ai gjithashtu vlerësoi iniciativën e Trump për paqe në Lindjen e Mesme.
Trump e ka mbështetur vazhdimisht Orbanin dhe e ka lavdëruar atë veçanërisht në samitin e paqes të mbajtur në Egjipt më 13 tetor. “Ai është një udhëheqës i shkëlqyer. E mbështeta në zgjedhjet e fundit dhe ai fitoi”, tha Trump, duke prezantuar Orbanin në samit, duke shtuar: “Do të bësh edhe më mirë këtë herë… dhe ne të mbështesim 100 përqind”.
Në një intervistë me Radion Evropa e Lirë/Radio Liberty, Magyar përsëriti gjithashtu angazhimin e tij për forcimin e luftës kundër korrupsionit dhe njoftoi se partia e tij do të vendosë një kufizim dy-mandatesh për kryeministrat. Viktor Orbán ka qenë prej kohësh kryeministri më jetëgjatë i Hungarisë: ai po i afrohet fundit të mandatit të tij të pestë katërvjeçar, duke përfshirë katër mandate radhazi që nga viti 2010. Gjatë mandatit të tij, Hungaria është përballur me kritika ndërkombëtare për korrupsion dhe shkelje të normave demokratike. Bashkimi Evropian ka ngrirë afërsisht 20 miliardë dollarë fonde të destinuara për Hungarinë për shkak të shqetësimeve në lidhje me korrupsionin dhe shkeljet e sundimit të ligjit, dhe Transparency International e ka quajtur Hungarinë vendin më të korruptuar në BE.
Viktor Orbán ka hedhur poshtë vazhdimisht kritikat nga Brukseli, duke i thënë dikur Parlamentit Europian se qeveria e tij konservatore përballet me ” fobi ndaj Hungarisë në një botë të dominuar nga liberalizmi”.
“Liberal konservator”
Vetëm brenda pak muajsh në vitin 2024, Péter Magyar u shndërrua nga ish-bashkëshorti pak i njohur i ish-ministres së Drejtësisë Judit Varga në shpresën e re të madhe të opozitës hungareze. Ai është padyshim kundërshtari më i rrezikshëm që Viktor Orbán ka përballur ndonjëherë. Në zgjedhjet e Parlamentit Europian të qershorit 2024, partia Tisza e Hungarisë fitoi 30 përqind të votave. Dhe në zgjedhjet lokale të mbajtura në të njëjtën kohë, ajo fitoi të njëjtin numër vendesh në këshillin bashkiak të Budapestit si partia Fidesz e Orbán.
Suksesi i Magyarit i detyrohet kryesisht aftësisë së tij për të mobilizuar të rinjtë hungarezë, të njohur për apatinë e tyre politike. Sipas një studimi të vitit 2018 nga grupi i ekspertëve Policy Solutions, vetëm 17 përqind e të rinjve të moshës 18 deri në 29 vjeç votojnë në zgjedhje.
Ndoshta kjo nuk është për t’u habitur: Hungarezët nën 35 vjeç kanë parë vetëm Fidesz të fitojë, dhe shumica e tyre nuk e mbështesin partinë në pushtet. Verën e kaluar, një sondazh i kryer nga sondazhuesi i pavarur Median me seli në Budapest zbuloi se vetëm 7% e njerëzve nën 30 vjeç do të votonin për partinë në pushtet.
“[Fidesz] po bëhet gjithnjë e më shumë një parti pensionistësh”, thotë Péter Krekó , një shkencëtar politik në organizatën e pavarur kërkimore Political Capital me seli në Budapest. Sipas një sondazhi të Median, 63% e votuesve të partisë së Orbán janë mbi 50 vjeç.
Tërheqja e Magyarit nuk qëndron vetëm në pamjen e tij tërheqëse dhe rinore, por edhe në stilin e tij të fushatës, i cili gjen jehonë tek të rinjtë. Ekipi i partisë Tisza është aktiv në mediat sociale dhe vetë Magyari herë pas here angazhohet në debate, duke iu përgjigjur kritikave ndaj partisë së tij. Për më tepër, Tisza premton programe të reja strehimi, një sistem të favorshëm tatimor për punonjësit e pavarur dhe mbështetje për bizneset e vogla dhe median e pavarur.
Një ish-avokat, diplomat dhe biznesmen i lidhur ngushtë me partinë Fidesz, Magyar u ngrit në famë politike në mars të vitit 2024 pas një skandali abuzimi seksual me fëmijë (shih detajet në linkun më poshtë) që tronditi partinë në pushtet. Ish-gruaja e tij, Judit Varga, dha dorëheqjen dhe Magyar dha dorëheqjen nga pozicionet e tij në kompanitë shtetërore në shenjë proteste, më pas akuzoi publikisht administratën Orbán për korrupsion dhe nepotizëm të përhapur.
Është e kaluara e tij si një mbështetës besnik dhe person i brendshëm i partisë Fidesz që shqetëson shumë votues. Për më tepër, disa hungarezë të rinj që kundërshtojnë partinë konservatore-populiste Fidesz besojnë se ai nuk është mjaftueshëm i majtë. Në një intervistë me stacionin e pavarur radiofonik hungarez Klubradio, Magyar mohoi të ishte liberal, duke e përshkruar veten si një “liberal kombëtar ose liberal konservator”. Në të njëjtën kohë, sondazhet sugjerojnë se është pikërisht kjo taktikë që ka fituar mbështetjen e shumë votuesve që më parë mbështetën Orbán në muajt e fundit.
